Storczyk Dendrobium – zasady pielęgnacji, odmiany, podlewanie

Storczyk Dendrobium – czym się charakteryzuje?

Dendrobium jest epifitem, co oznacza, że w naturalnych warunkach rośnie na drzewach, traktując je jako podpory. Dzięki wykształconym korzeniom powietrznym roślina pobiera wilgoć i substancje odżywcze z otoczenia, co jest kluczowe dla jej przetrwania w tropikalnym klimacie.

Ciekawostka! Naturalny obszar występowania Dendrobium obejmuje rejony tropikalne i subtropikalne w Azji Południowo-Wschodniej, Australii i Oceanii. Te storczyki rosną m.in. u podnóży Himalajów, w Chinach, w Japonii, Tajlandii, w Malezji, Nowej Zelandii, Australii. Mogą porastać pnie drzew, a także szczeliny skalne.

Jednym z charakterystycznych elementów Dendrobium są pseudobulwy – zgrubiałe łodygi, które magazynują wodę i składniki odżywcze. W naturalnym środowisku mogą osiągać długość do metra, natomiast w uprawie domowej są znacznie mniejsze – przeciętnie dorastają do 20-30 cm. Na pseudobulwach mogą wyrastać skórzaste, lancetowate liście, które opadają po zakończeniu okresu wegetacyjnego. Z kolei na bezlistnych pseudobulwach pojawiają się pędy kwiatowe, dając początek spektakularnym kwiatom. Występują w różnorodnych kolorach – od bieli, żółci, przez róż i fiolet. Wiele odmian ma kontrastujące środki kwiatów, co dodatkowo dodaje im uroku.

Jakie są gatunki i odmiany storczyka Dendrobium?

Storczyki z rodzaju Dendrobium obejmują wiele gatunków i odmian zróżnicowanych pod względem wyglądu, wymagań i pochodzenia.

Dendrobium antylopie to grupa wyróżniająca się charakterystycznymi, spiralnie skręconymi listkami okwiatu przypominającymi rogi antylopy – stąd też wzięła się ich nazwa. Rośliny osiągają imponujące rozmiary, a ich pseudobulwy mogą dorastać nawet do ponad metra wysokości. Kwiaty o barwach żółtych, czerwonobrązowych lub niebieskawych tworzą efektowne kwiatostany. Dendrobium antylopie najlepiej rośnie w jasnych i ciepłych miejscach, ale wymaga ochrony przed intensywnym słońcem. Przesadzanie jest konieczne co 2 lata.

Dendrobium bigibbum pochodzi z północno-wschodniej Australii, gdzie panują ekstremalne warunki klimatyczne z naprzemiennymi okresami deszczu i suszy. Ten gatunek charakteryzuje się niewielkimi pseudobulwami, z których wyrastają mięsiste liście i pędy kwiatowe. Kwiaty, najczęściej różowe lub białe, kwitną przez okres 4-8 tygodni.

Dendrobium nobile to jeden z najpopularniejszych gatunków, który wywodzi się z Himalajów. Dzięki krzyżowaniom powstały liczne odmiany, które charakteryzują się ładnymi kwiatkami, niemal całkowicie pokrywającymi pseudobulwy. Są duże i przybierają różne barwy (m.in. biały, żółty, fioletowy). W uprawie szczególnie ważna jest przestrzeganie okresu spoczynku w chłodnych warunkach, co jest niezbędne do inicjacji kwitnienia. Ciekawą odmianą jest ‘Stardust’, która nie wymaga spoczynku i może być uprawiana nawet w wiszących doniczkach.

Dendrobium callista wyróżnia się długimi, zwisającymi kwiatostanami. Ten okaz pochodzi z nizinnych obszarów Tajlandii, gdzie rośnie w ciepłym i wilgotnym środowisku. Czas kwitnienia wynosi około 14 dni, jednak można go wydłużyć poprzez odpowiednie obniżenie temperatury nocą lub wprowadzenie w okres spoczynku.

Stanowisko dla Dendrobium

Storczyki Dendrobium najlepiej rozwijają się w jasnych, dobrze oświetlonych miejscach, jednak nie mogą być narażone na bezpośredni kontakt z południowym słońcem. Roślina powinna mieć zapewnione przynajmniej 10-12 godzin światła dziennie, szczególnie w okresie wegetacyjnym. Zimą można wspomagać ją sztucznym oświetleniem za pomocą lamp LED do roślin.

Uwaga: Najlepsze stanowiska dla tych storczyków to parapety wschodnich lub zachodnich okien, gdzie światło jest rozproszone.

Dendrobium jest także wrażliwe na przeciągi i gwałtowne zmiany temperatury, dlatego też ważne jest, aby znajdowało się w miejscu o stabilnych warunkach, z dobrą cyrkulacją powietrza.

Temperatura i wilgotność powietrza

Temperatura powietrza w pomieszczeniu stanowi ważny czynnik w rozwoju rośliny. Przyjmuje się, że w okresie wzrostu najlepsze są temperatury dzienne rzędu 20-25 stopni Celsjusza, a w nocy nie powinny spadać poniżej 10 stopni Celsjusza. W czasie zimowego spoczynku Dendrobium wymaga chłodnych warunków, a zalecana temperatura powietrza wynosi od 5 do 10 stopni Celsjusza.

Uwaga: Zimowanie powinno przebiegać w ciemnym pomieszczeniu, gdzie roślina zrzuci liście i przejdzie w stan uśpienia.

W uprawie Dendrobium ważną funkcję pełni także wilgotność powietrza – storczyk najlepiej czuje się w otoczeniu o wilgotności powyżej 50%. W pomieszczeniach z suchym powietrzem warto regularnie zraszać korzenie i liście miękką wodą lub zastosować nawilżacz powietrza.

Jaka ziemia będzie najlepsza dla storczyka?

Dendrobium, jako roślina epifityczna, potrzebuje specjalnego podłoża, które umożliwi swobodny przepływ powietrza wokół korzeni i zapobiegnie zatrzymywaniu nadmiaru wilgoci. Idealne podłoże powinno być więc lekkie, przepuszczalne i składać się z:

• kory sosnowej – jako główny składnik zapewnia przepływ powietrza i stabilność korzeni;
• węgla drzewnego – pomaga zapobiegać rozwojowi grzybów i pleśni;
• perlitu lub keramzytu – poprawiają strukturę podłoża i zapewniają odpowiedni drenaż;
• mchu torfowego – utrzymuje odpowiednią wilgotność wokół korzeni.

Co ważne, podłoże należy wymieniać co 3 lata, ponieważ z czasem ulega ono rozkładowi i traci swoje właściwości.

Storczyk Dendrobium a zasady pielęgnacji

Domowa uprawa storczyków Dendrobium, choć uchodzi za stosunkowo łatwą, nie jest całkowicie pozbawiona wyzwań, a każda pora roku wymaga dostosowania odpowiedniej pielęgnacji. Wiosna i lato to okres aktywnego wzrostu, dlatego też roślinę podlewa się częściej (metodą zanurzania) i nawozi raz w tygodniu. Natomiast jesienią i zimą przechodzi ona w stan spoczynku. Ogranicza się więc podlewanie, a w przypadku odmian chłodnolubnych – zapewnia niższą temperaturę i redukuje światło.

Prawidłowe podlewanie

Dendrobium wymaga specyficznego podejścia do podlewania. Jako roślina epifityczna nie toleruje stale mokrego podłoża, a zbyt duża ilość wody może prowadzić do gnicia korzeni, co objawia się żółknięciem liści i wysychaniem pseudobulw.

Najlepszym sposobem nawadniania jest metoda zanurzania. Raz w tygodniu doniczkę z rośliną zanurza się w letniej, miękkiej wodzie (np. deszczowej) na kilka sekund.

Zimą podlewanie należy ograniczyć, stosując tylko sporadyczne spryskiwanie podłoża.

Uwaga: Dendrobium rozwija korzenie powietrzne, które są wrażliwe na przelanie, ale także na przesuszenie. Należy je regularnie spryskiwać miękką wodą oraz dbać o dobrą cyrkulację powietrza.

Nawożenie

W okresie wzrostu Dendrobium należy regularnie nawozić, stosując wyłącznie specjalistyczne nawozy przeznaczone dla storczyków. Nawóz najlepiej aplikować poprzez opryskiwanie liści i korzeni, unikając bezpośredniego podlewania podłoża. 

W sezonie wegetacyjnym wystarczy jeden zabieg nawożenia na tydzień. Zimą nawożenie należy całkowicie wstrzymać.

Okres spoczynku

Nie wszyscy początkujący ogrodnicy wiedzą, jak ważny dla storczyków jest odpowiedni okres spoczynku – brak tego etapu może skutkować zahamowaniem kwitnienia w kolejnym sezonie.

Co więcej, Dendrobium nobile wymaga chłodniejszego okresu spoczynku (10-15 stopni Celsjusza) z ograniczeniem podlewania i całkowitym zaprzestaniem nawożenia. Natomiast Dendrobium bigibbum nie przechodzi wyraźnego spoczynku, ale również powinno mieć zimą zmniejszoną wilgotność i ograniczone nawożenie.

Przycinanie

Dendrobium, a zwłaszcza gatunki takie jak Dendrobium nobile i Dendrobium bigibbum, wytwarzają kwiaty na starszych pseudobulwach. Po zakończeniu kwitnienia warto więc usunąć stare, zwiędłe pędy kwiatowe. Co więcej, pseudobulwy, które opadły lub obumarły (są często brązowe lub suche), powinny być usuwane, gdy roślina zakończyła cykl ich wzrostu.

W przypadku bardziej rozrastających się roślin, takich jak Dendrobium antylopie, przycinanie może pomóc w zachowaniu formy i zapewnia lepszy dostęp światła i powietrza. Przycinanie pomaga też skupić energię rośliny na wzroście zdrowych i silnych pędów.

Uwaga: Najlepszym czasem na przycinanie jest okres po zakończeniu kwitnienia, tuż przed okresem spoczynku.

Rozmnażanie

Rozmnażanie Dendrobium jest możliwe na kilka sposobów: przez podział kłącza, przez sadzonki pędowe, przez odnogi.

Rozmnażanie przez podział kłącza

Podział to jedna z najprostszych metod rozmnażania. Stosuje się ją w przypadku dużych, dojrzałych roślin, które mają wiele pseudobulw.

• Najlepszą porą na podział jest wiosna, przed rozpoczęciem intensywnego wzrostu.
• Roślinę należy ostrożnie wyjąć z doniczki i oczyścić korzenie z podłoża.
• Kłącze dzieli się ostrym, czystym nożem na części, tak, aby każda z nich miała przynajmniej cztery pseudobulwy.
• Nowo podzielone sadzonki umieszcza się w świeżym podłożu i podlewa bardzo umiarkowanie przez pierwsze tygodnie, aby uniknąć gnicia korzeni.

Rozmnażanie przez sadzonki pędowe

Ta metoda sprawdza się, gdy storczyk zakończył kwitnienie i wytworzył odpowiednio dojrzałe pędy.

• Pędy odcina się tuż przy podstawie pseudobulwy i umieszcza się w pojemniku z wilgotnym podłożem. Pojemnik powinien być przykryty folią, aby utrzymać wysoką wilgotność i stworzyć warunki podobne do szklarniowych.
• Po kilku tygodniach, gdy sadzonki wytworzą korzenie, można je przesadzić do indywidualnych doniczek.

Rozmnażanie przez odnogi

Odnogi to małe rośliny pojawiające się na pseudobulwach macierzystych. Pozostawia się je na roślinie, aż wykształcą przynajmniej trzy korzenie o długości kilku centymetrów. Następnie ostrożnie odcina się odnogę i sadzi w osobnym pojemniku z lekkim podłożem.

Uwaga: Odnogi wymagają regularnego spryskiwania, aby nie dopuścić do ich przesuszenia.

Problemy w uprawie

Warto wspomnieć również o typowych problemach, które mogą dotyczyć storczyka Dendrobium. Są to m.in.:

• żółknięcie liści – najczęściej jest to skutek przelania lub ustawienia doniczki w pobliżu kaloryfera (zbyt suche powietrze); należy zmniejszyć obfitość podlewania i poprawić wilgotność powietrza;
• brak kwitnienia – przyczyn braku kwitnienia może być kilka, najczęściej jednak wynika ono z braku okresu spoczynku, ze zbyt małej ilości światła lub ze zbyt wysokiej temperatury powietrza zimą;
• gnicie korzeni – wynika zwłaszcza nadmiaru wilgoci w podłożu lub ze stosowania twardej wody;
• atak szkodników owadzich – roślinę mogą atakować przędziorki, tarczniki i wciornastki, które uszkadzają liście i pseudobulwy. 

Bibliografia

M. Kolanowska, Granice międzygatunkowe w obrębie storczyków, „ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk”, nr 2(66) Granice

https://zogrodemnaty.pl/storczyk-dendrobium-niezwykla-roznorodnosc-rodzaju/

https://fikusbenjamina.blogspot.com/2017/04/dendrobium-kwiaty.html

http://www.ogrodniczka.pl/rosliny/rosliny_w_domu/992,dendrobium.html