Rośliny doniczkowe cieniolubne – 10 propozycji

Zacienione stanowiska dla roślin

Wszystkie rośliny potrzebują pewnej dawki światła, aby w ogóle przeżyć. Trudno jest określić, ile światła do dyspozycji ma roślina w określonym miejscu. Dla celów praktycznych mierzy się godziny słoneczne w ciągu roku. Z tego wylicza się potem przeciętną liczbę godzin ze słońcem w ciągu dnia. Powstają w ten sposób trzy podstawowe typy stanowisk:

• słoneczne stanowisko dla roślin – ponad 6 godzin słońca;
• cieniste – poniżej 3 godzin;
• półcieniste – między 3 i 6 godzin.

Kupując rośliny, ma się z reguły wybór między takimi, które nadają się na stanowisko słoneczne, półzacienione albo cieniste. Dokładniej biorąc, można rozróżnić cztery warianty cienia, które opisujemy poniżej.

Stanowisko w półcieniu

Kiedy rośliny przez około trzy-cztery godziny dziennie mają dostęp do słońca, ale przez większą część dnia stoją w cieniu, mówi się o „półcieniu”. Optymalne jest nasłonecznienie wczesnym rankiem; południowe i popołudniowe słońce może być dla wielu roślin zbyt gorące. Niektóre rośliny uznane za półcieniste znoszą krótkotrwałe mocne słońce południowe, ale zawsze jest to ryzykowne.

Stanowisko w świetlistym cieniu

Stanowiska, na których światło i cień stale się zmieniają. Często jest to właściwie stanowisko słoneczne, które jest zacienione przez drzewo (zwykle liściaste). Jego luźna korona przez cały czas przepuszcza promienie słoneczne, kiedy gałęziami porusza wiatr. Wszystkie rośliny odpowiednie na stanowiska półcieniste rosną w takich miejscach dobrze.

Stanowisko w jasnym cieniu

Jasny cień to obszar, który wprawdzie jest dobrze oświetlony, ale nigdy nie padają tam bezpośrednio promienie słońca. Przeszkodę stanowią dla nich na przykład budynki albo mury. Obszary ulokowane między półcieniem i pełnym cieniem otrzymują swoje najlepsze światło również przez odbicie od jasnych ścian albo okien w otoczeniu.

Stanowisko w pełnym cieniu

Głęboki cień, pełny cień – to miejsca, gdzie nie dociera żaden promień słońca, a nawet światło dzienne jest stosunkowo słabe. Klasycznym przykładem jest balkon północny, ale podobne warunki występują również na balkonach i tarasach osłoniętych szczelnie budynkami. Rośliny przeniesione z półcienia znoszą głęboki cień bardzo źle, niemniej jednak istnieją też takie gatunki, które w pełnym cieniu czują się całkiem dobrze.

Rośliny na stanowiska całkowicie zaciemnione

Kompletnie zacieniony balkon, jak choćby balkon północny, ma tę zaletę, że pobyt na nim w czasie upału jest o wiele przyjemniejszy niż na stronie południowej. Wadą jest natomiast niewielki wybór roślin, które do tego specyficznego miejsca pasują. Nie należy popełniać błędu i eksperymentować z klasykami balkonowymi jak pelargonie i petunie. Wprawdzie nie od razu uschną, ale na pewno nie będą bujnie kwitnąć i przysporzą więcej kłopotów, niż radości. 

Mówiąc o kwiatach cieniolubnych, mamy na myśli takie gatunki i odmiany kwiatów doniczkowych, którym wystarczą mniej niż trzy godziny słońca dziennie. Ważnym wskaźnikiem „cieniolubności” rośliny doniczkowej jest wygląd jej liści. Jeśli są one stosunkowo duże, raczej cienkie i bez włosków, a przy tym ciemnozielone (zawierają dużo chlorofilu), roślina będzie dobrze rosła w słabo oświetlonych miejscach domu. Oto kilka przykładów roślin, które można postawić w doniczkach na północnym albo wschodnim oknie, na korytarzu albo w innym zacienionym zakątku mieszkania.

Nefrolepis wyniosły (Nephrolepsis exaltata)

Nefrolepis wyniosły to paproć pochodząca z tropików. Jak wszystkie paprocie potrzebuje koniecznie dużej wilgotności powietrza. Nadaje się do łazienki albo do zacienionego pomieszczenia. Nie znosi przeciągów.

Epipremnum złociste (Epipremnum aureum)

Epipremnum złociste to jedna z najpopularniejszych roślin pnących. Rośnie zarówno pionowo, jak i poziomo, przy czym potrzebuje pomocniczych podpórek. Można ją postawić w miejscu, w którym inne rośliny cierpią na brak światła.

Araukaria wyniosła (Araucaria heterophylla)

Araukaria wyniosła, nazywana „jodełką pokojową”, dorasta na swojej ojczystej wyspie Norfolk do 70 metrów wysokości. Jako roślina doniczkowa rośnie bardzo wolno, ale jest bardzo łatwa w uprawie. Nadaje się szczególnie do pomieszczeń mało ogrzewanych. Im wyższa temperatura, tym większa musi być wilgotność powietrza.

Zamiokulkas zamiolistny (Zamioculcas zamiifolia)

W przypadku tej rośliny im bardziej zacienione jest stanowisko, tym intensywniej zielone stają się jej liście.

Rośliny kwiatowe rosnące w cieniu

Spośród tradycyjnych roślin sadzonych w doniczkach i w skrzynkach na balkonie tylko nieliczne nadają do miejsc zacienionych.

Fuksja (Fuchsia)

Fuksja zalicza się do grona klasycznych roślin na stanowiska zacienione. Istnieje wiele rozmaitych kultywarów fuksji i należy zwracać uwagę, aby kupić taką, która najlepiej znosi cień. Fuksje dobrze rosną bez słońca, jednak raczej w jasnym, niż pełnym cieniu, gdzie słabo rozwijają kwiaty.

Begonia (Begonia)

Zarówno stojące, jak i zwisające odmiany begonii dostępne są w różnych wariantach barwnych. Mają mięsiste liście i łodygi, które magazynują wodę. Ich wymagania określa się jako „półcieniste do cienistego”, co sugeruje, że w pełnym cieniu będą kwitły zdecydowanie słabiej.

Niecierpek Walleriana (Impatiens walleriana)

Niecierpek Walleriana należy do ulubionych roślin na stanowiskach w jasnym cieniu, rozwijających mnóstwo małych kwiatów od maja do października.

Dzwonek (Campanula)

Ten rodzaj botaniczny obejmuje wiele gatunków, z których tylko nieliczne rosną w pełnym cieniu, a niektóre w półcieniu. W pełni zacienione miejsca znosi na przykład dzwonek ciemny (Campanula pulla) oraz dzwonek szerokolistny (Campanula latifolia var. macrantha).

Zioła w doniczkach na stanowiska zacienione

Uprawa ziół na zacienionym balkonie opłaca się nie tylko ze względu na ich przydatność w kuchni. Często są to bardzo dekoracyjne rośliny, które doskonale komponują się z kwiatami. Oczywiście, dla rozmarynu, oregano i innych śródziemnomorskich gatunków zacieniony balkon nie jest odpowiednim miejscem. Na szczęście istnieje kilka ziół, które również w cieniu mogą się rozwijać, chociaż nie tak bujnie, jak w nasłonecznionych miejscach.

Mięta (Mentha)

Mięta to zioło o intensywnym smaku i zapachu, które nawet lubi cieniste stanowisko. Do wyboru jest kilka gatunków, na przykład: mięta pieprzowa (Mentha piperita), mięta polej (Mentha pulegium), mięta nadwodna (Mentha aquatica).

Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum)

Czosnek niedźwiedzi jest w kuchni smacznym dodatkiem do sałatek. Na zacienionym stanowisku powinien mieć wciąż wilgotne podłoże. W doniczce uprawa czosnku niedźwiedziego jest zalecana w kombinacji z innymi roślinami.