Kwiaty doniczkowe cieniolubne

Kwiaty doniczkowe tworzą przytulny nastrój i stanowią efektowną ozdobę nie tylko mieszkania, ale również balkonu i tarasu. Bądźmy jednak realistami: kto chciałby widzieć morze kwiatów na północnym balkonie, ma do dyspozycji raczej krótką listę klasycznych gatunków roślin doniczkowych, które na dodatek nigdy nie będą tak bujnie kwitły, jak na stronie południowej. Nie znaczy to jednak, że należy z takiej efektownej dekoracji rezygnować. Obok popularnych roślin doniczkowych wiele kwiatowych bylin, ziół, a nawet roślin warzywnych czuje się doskonale w miejscu cienistym lub półzacienionym, tworząc z balkonu zielony salon.    

Jakie kwiaty doniczkowe lubią cień?

Generalnie biorąc, do zacienionych miejsc najlepiej nadają się zielone kwiaty doniczkowe, a nie kwitnące. Do wytworzenia kwiatostanów roślina potrzebuje dużo światła. Cienioznośność licznych roślin pokojowych wynika z warunków wzrostu w naturalnym środowisku. Wiele z nich pochodzi mianowicie z lasów deszczowych Południowej Ameryki, Afryki i Azji. Tam ich przestrzeń życiowa znajduje się pod gęstym dachem liści potężnych drzew, które przesłaniają dostęp światła do dna lasu. Im bardziej na dole rośnie dany gatunek, tym mniej otrzymuje promieni słońca.

Wszystkie rośliny potrzebują pewnej dawki światła, aby w ogóle przeżyć. Trudno jest określić, ile światła do dyspozycji ma roślina w określonym miejscu. Dla celów praktycznych mierzy się godziny słoneczne w ciągu roku.

Wszystkie rośliny potrzebują pewnej dawki światła, aby w ogóle przeżyć. Trudno jest określić, ile światła do dyspozycji ma roślina w określonym miejscu. Dla celów praktycznych mierzy się godziny słoneczne w ciągu roku. Z tego wylicza się potem przeciętną liczbę godzin ze słońcem w ciągu dnia. Powstają w ten sposób trzy podstawowe typy stanowisk:

• słoneczne stanowisko dla roślin – ponad 6 godzin słońca;
• cieniste – poniżej 3 godzin;
• półcieniste – między 3 i 6 godzin.

Oczywiście, również miejsca zacienione nigdy nie są takie same. Na przykład, słońce nie świeci wprawdzie bezpośrednio na roślinę, ale światło może się jednak przedostawać przez korony drzew albo firanki. Znacznie gorszy jest cień rzucany przez budynki albo sprzęty wyposażenia domu – czyli pełny cień. Tych miejsc nie należy jednak mylić z ciemnością, w której żaden gatunek rośliny nie przeżyje.

Cień w czterech wariantach

Kupując rośliny, ma się z reguły wybór między takimi, które nadają się na stanowisko słoneczne, półzacienione albo cieniste. Tyle tylko, że nie jest to dokładna informacja, ponieważ jak uczy doświadczenie, cień cieniowi nierówny. Dokładniej biorąc, można rozróżnić cztery warianty cienia: 

1. Półcień – Kiedy rośliny przez około trzy-cztery godziny dziennie mają dostęp do słońca, ale przez większą część dnia stoją w cieniu, mówi się o „półcieniu”. Optymalne jest nasłonecznienie wczesnym rankiem; południowe i popołudniowe słońce może być dla wielu roślin zbyt gorące. Niektóre rośliny uznane za półcieniste znoszą krótkotrwałe mocne słońce południowe, ale zawsze jest to ryzykowne.
2. Świetlisty cień – Stanowiska, na których światło i cień stale się zmieniają. Często jest to właściwie stanowisko słoneczne, które jest zacienione przez drzewo (zwykle liściaste). Jego luźna korona przez cały czas przepuszcza promienie słoneczne, kiedy gałęziami porusza wiatr. Wszystkie rośliny odpowiednie na stanowiska półcieniste rosną w takich miejscach dobrze.
3. Jasny cień – Obszar, który wprawdzie jest dobrze oświetlony, ale nigdy nie padają tam bezpośrednio promienie słońca. Przeszkodę stanowią dla nich na przykład budynki albo mury. Ulokowane między półcieniem i pełnym cieniem takie obszary otrzymują swoje najlepsze światło również przez odbicie od jasnych ścian albo okien w otoczeniu.
4. Głęboki cień, pełny cień – miejsca, gdzie nie dociera żaden promień słońca, a nawet światło dzienne jest stosunkowo słabe. Klasycznym przykładem jest balkon północny, ale podobne warunki występują również na balkonach i tarasach osłoniętych szczelnie budynkami. Rośliny przeniesione z półcienia znoszą głęboki cień bardzo źle, niemniej jednak istnieją też takie gatunki, które w pełnym cieniu czują się całkiem dobrze.

Umiejętny wybór odpowiednich roślin do konkretnych warunków oświetlenia stanowiska, chroni przed rozczarowaniem.   

Rośliny na stanowiska całkiem bez słońca

Kompletnie zacieniony balkon, jak choćby balkon północny, ma tę zaletę, że pobyt na nim w czasie upału jest o wiele przyjemniejszy niż na stronie południowej. Wadą jest natomiast niewielki wybór roślin, które do tego specyficznego miejsca pasują. Nie należy popełniać błędu i eksperymentować z klasykami balkonowymi, jak pelargonie i petunie. Wprawdzie nie od razu uschną, ale na pewno nie będą bujnie kwitnąć i przysporzą więcej kłopotów, niż radości. 

Mówiąc o kwiatach cieniolubnych, mamy na myśli takie gatunki i odmiany kwiatów doniczkowych, którym wystarcza mniej niż trzy godziny słońca dziennie. Ważnym wskaźnikiem „cieniolubności” rośliny doniczkowej jest wygląd jej liści. Jeśli są one stosunkowo duże, raczej cienkie i bez włosków, a przy tym ciemnozielone (zawierają dużo chlorofilu), roślina będzie dobrze rosła w słabo oświetlonych miejscach domu. Oto kilka przykładów roślin, które można postawić w doniczkach na północnym albo wschodnim oknie, na korytarzu albo w innym zacienionym zakątku mieszkania.

Nefrolepis wyniosły (Nephrolepsis exaltata)

Paproć pochodząca z tropików. Jak wszystkie paprocie potrzebuje koniecznie dużej wilgotności powietrza. Nadaje się do łazienki albo jakiegoś zacienionego pomieszczenia. Nie znosi przeciągów.

Epipremnum złociste (Epipremnum aureum)

Jedna z najpopularniejszych roślin pnących. Rośnie zarówno pionowo, jak i poziomo, przy czym potrzebuje pomocniczych podpórek. Można ją postawić w miejscu, w którym inne rośliny cierpią na brak światła.

Araukaria wyniosła (Araucaria heterophylla)

Nazywana „jodełką pokojową” dorasta na swojej ojczystej wyspie Norfolk do 70 m wysokości. Jako roślina doniczkowa rośnie bardzo wolno, ale jest bardzo łatwa w uprawie. Nadaje się szczególnie do pomieszczeń mało ogrzewanych. Im wyższa temperatura, tym większa musi być wilgotność powietrza.

Zamiokulkas zamiolistny (Zamioculcas zamiifolia)

Ta roślina dobrze rośnie w cieniu. Im bardziej zacienione jest stanowisko tej rośliny, tym bardziej intensywnie zielone stają się jej liście.

Rośliny kwiatowe rosnące w cieniu

Spośród tradycyjnych roślin sadzonych w doniczkach i skrzynkach na balkonie tylko nieliczne nadają do miejsc zacienionych.

Fuksja (Fuchsia)

Zalicza się do klasycznych roślin na stanowiska zacienione. Istnieje wiele rozmaitych kultywarów fuksji i należy zwracać uwagę, aby kupić taką, która najlepiej znosi cień. Fuksje dobrze rosną bez słońca, jednak raczej w jasnym niż pełnym cieniu, gdzie słabo rozwijają kwiaty.

Begonia (Begonia)

Zarówno stojące, jak i zwisające odmiany dostępne są w różnych wariantach barwnych. Mają mięsiste liście i łodygi, które magazynują wodę. Ich wymagania określa się jako „półcieniste do cienistego”, co sugeruje, że w pełnym cieniu będą kwitły zdecydowanie słabiej.

Niecierpek Walleriana (Impatiens walleriana)

Należy do ulubionych roślin na stanowiskach w jasnym cieniu, rozwijających mnóstwo małych kwiatów od maja do października.

Dzwonek (Campanula)

Ten rodzaj botaniczny obejmuje wiele gatunków, z których tylko nieliczne rosną w pełnym cieniu, a niektóre w półcieniu. W pełni zacienione miejsca znosi na przykład dzwonek ciemny (Campanula pulla) oraz dzwonek szerokolistny (Campanula latifolia var. macrantha).

Zioła na stanowiska zacienione w doniczkach

Uprawa ziół na zacienionym balkonie opłaca się nie tylko ze względu na ich przydatność w kuchni. Często są to bardzo dekoracyjne rośliny, które doskonale komponują się z kwiatami. Oczywiście, dla rozmarynu, oregano i innych śródziemnomorskich gatunków zacieniony balkon nie jest odpowiednim miejscem. Na szczęście istnieje kilka ziół, które również w cieniu mogą się rozwijać, chociaż nie tak bujnie jak w nasłonecznionych miejscach.

Mięta (Mentha)

Zioło o intensywnym smaku i zapachu, które nawet lubi cieniste stanowisko. Do wyboru jest kilka gatunków, na przykład mięta pieprzowa (Mentha piperita), mięta polej (Mentha pulegium) albo mięta nadwodna (Mentha aquatica).

Przytulia wonna (Galium odoratum)

Bylina o białych kwiatach i intensywnym zapachu. Zawiera kumarynę, dlatego powinna być używana z umiarem.

Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum)

Jest w kuchni smacznym dodatkiem do sałatek. Na zacienionym stanowisku powinien mieć wciąż wilgotne podłoże. W doniczce uprawa czosnku niedźwiedziego jest zalecana w kombinacji z innymi roślinami.