Dziurawiec – uprawa, właściwości, przeciwwskazania

Dziurawiec – gatunki, zastosowanie, uprawa

Mówiąc o dziurawcu mamy zwykle na myśli najbardziej popularny u nas dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.). Pewnie mało kto wie, że w Polsce rośnie dziko kilka gatunków tej rośliny i każdy z nich ma podobne właściwości lecznicze. Czasem można spotkać też:

• dziurawiec czteroboczny (Hypericum punctatum Lam.);
• dziurawiec rozesłany (Hypericum humifusum L.);
• dziurawiec skrzydełkowaty (Hypericum tetrapterum Fr.).

Nazwa dziurawca ma związek z wyglądem jego liści, które oglądane pod światło robią wrażenie „dziurkowanych”. W rzeczywistości są to maleńkie, prześwitujące pęcherzyki olejków eterycznych. Dziurawiec jest nie tylko rośliną leczniczą, ale również piękną ozdobą ogrodu. Oprócz gatunków botanicznych, uprawiane są też liczne odmiany.

Znany od starożytności dziurawiec był wykorzystywany przede wszystkim zewnętrznie, do leczenia ran. Jednak już przed wiekami odkryto jego pozytywne działanie na nasz umysł.

Do uprawy dziurawca w ogrodzie należy wybrać miejsce dobrze nasłonecznione. Przed siewem glebę trzeba oczyścić z chwastów i dokładnie spulchnić. Wzbogacenie podłoża nawozem organicznym poprawi wzrost rośliny i wpłynie na jakość kwitnienia.

Odmiany dziurawca do ogrodu

• Hypericum calycinum ‘Rose von Sharon‘ (dziurawiec kielichowaty). Dorasta do 20-30 cm wysokości. Kwitnie żółto od wczesnego lata. Zimoodporna bylina na rabaty kwiatowe oraz jako roślina okrywowa.
• Hypericum hircinum. Gatunek o zapachu cytryny. Dorasta do 40-60 cm. Kwitnie w pełni lata.
• Hypericum olympicum (dziurawiec olimpijski). Gatunek o niewielkiej wysokości 20-30 cm. Odpowiedni na rabaty i jako roślina okrywowa.
• Hypericum × inodorum 'Excellent Flair' (dziurawiec bezwonny). Dorasta do 30-40 cm. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
• Hypericum x moserianum ‘Tricolor'. Dorasta do 40 cm. Oprócz ozdobnych kwiatów ma też kolorowe liście. Niektóre są zielone, inne zaś mają malinowoczerwoną obwódkę. Duże kwiaty rozwijają się od czerwca.

Właściwości i działanie dziurawca

Znany od starożytności dziurawiec był wykorzystywany przede wszystkim zewnętrznie, do leczenia ran. Jednak już przed wiekami odkryto jego pozytywne działanie na nasz umysł. Ówczesne zielniki opisują pomocny wpływ dziurawca na melancholię i przygnębienie. W ostatnich dziesięcioleciach dziurawiec został przebadany jak chyba żadna inna roślina i jego stymulujące nastrój działanie ma potwierdzenie w licznych badaniach naukowych. Odpowiedzialne za pozytywny wpływ na depresyjne nastroje i nerwowy niepokój są hiperycyna, hiperforyna i flawonoidy.

Dziurawiec ścina się w pełni kwitnienia, kiedy zawiera najwięcej cennych składników. Ziele suszy się albo konserwuje w postaci oleju albo nalewki. Działanie dziurawca:

• pobudza trawienie;
• wzmacnia krążenie;
• wzmacnia psychikę;
• poprawia samopoczucie;
• poprawia pamięć;
• łagodzi skręcenia;
• łagodzi siniaki;
• działa oczyszczająco na skórę.

Działanie antydepresyjne dziurawca

W przypadkach depresji albo stanów lękowych nie zawsze muszą być stosowane leki psychotropowe. Odpowiednio dozowane wyciągi z dziurawca mogą z powodzeniem zastąpić syntetyczne antydepresanty. Potwierdziły to liczne badania prowadzone w latach 90. na tysiącach ochotników.

Wyciąg z dziurawca ma nie tylko niższą cenę, ale również mniej działań ubocznych w porównaniu ze środkami syntetycznymi. Nie ograniczają też możliwości kierowania pojazdami mechanicznymi. Nie występują też zaburzenia rytmu serca. Z tego względu dziurawiec jest zalecany przez lekarzy amerykańskich, jako naturalny lek na depresję. Może pomóc m.in. na:

• depresje łagodne do umiarkowanych, w tym na depresję zimową;
• zaburzenia snu, szczególnie w przypadku rannej bezsenności;
• niepokój nerwowy, podenerwowanie i napięcie;
• wyczerpanie nerwowe.

Działanie antybakteryjne dziurawca

Im lepiej jest zbadane to kojące duszę ziele, tym więcej różnych dobroczynnych działań odkrywają uczeni. Do listy dowiedzionych ostatnio sukcesów w walce z depresją, neuralgią, oparzeniami i skaleczeniami skóry, dochodzi też działanie antybakteryjne. Odpowiedzialna jest za to hiperforyna, która w warunkach laboratoryjnych hamowała rozwój różnych szczepów bakterii. Co ciekawe, dziurawiec blokuje nawet takie bakterie, które stały się odporne na antybiotyki.

Przeciwwskazania do stosowania dziurawca

Jak głosi łacińska sentencja „nihil est ab omni parte beatum” – stosowanie dziurawca też ma pewne ograniczenia. Zanim ktoś zacznie przyjmować leki z dziurawca, koniecznie powinien skontaktować się z lekarzem. Zwłaszcza połączenie dziurawca z lekami przeciwdepresyjnymi, nasercowymi, obniżającymi stężenie lipidów oraz nasennymi może wywoływać niebezpieczne interakcje. Poza tym aktywny składnik dziurawca hiperycyna powoduje, że skóra staje się wrażliwa na światło. Przyjmując leki z dziurawca, nie należy wystawiać się na działanie promieni słonecznych, ani przebywać w solarium.