Dzika róża – źródło witaminy C i nie tylko. Jak uprawiać?

Lecznicze właściwości dzikiej róży znane są od tysiącleci. Dzięki rosnącemu zainteresowaniu naturalnymi środkami, róża odzyskuje powoli swoją pozycję w naszej świadomości.   

Dzika róża – historia rośliny

W Azji, Egipcie i Arabii znano leczniczą moc róży już tysiące lat temu. Stosowali ją mnisi, zielarze, a także lekarze. Zachowały się na to dowody starożytnych Greków i Rzymian. I nie tylko:

• Starożytni Rzymianie szczególnie cenili działanie róży, jako afrodyzjaku.
• Anakreont, grecki liryk, pisał w VI wieku p.n.e. o leczniczych właściwościach różanego balsamu.
• Hipokrates (V/IV wiek p.n.e.), najsławniejszy lekarz Starożytności, polecał różę jako lek m.in. na choroby kobiece.
• Pliniusz Starszy opisał w I wieku n.e. 13 gatunków róż wraz ze wskazówkami ich leczniczego stosowania.   
• Karol Wielki nakazał w VIII w. uprawę róż, aby korzystać z ich siły uzdrawiającej.
• Hildegarda z Bingen, frankońska wizjonerka i uzdrowicielka, pisała w XII w. o medycznym zastosowaniu roży.
• Paracelsus, lekarz i naukowiec, stosował w XVI w. różę, jako środek na bóle głowy i zaburzenia snu.
• Rudolf Hauschka (1891-1969), austriacki chemik, badając różę jako zioło lecznicze, odkrył jej harmonizującą i wzmacniająca siłę.

Które części dzikiej róży mają właściwości lecznicze?

W lecznictwie używa się głównie owoców dzikiej róży, poza tym kwiatów. Owocami są tzw. szupinki, czyli owoce pozorne, które powstają nie tylko ze słupka, ale także z innych części kwiatu. Z kwiatów zbiera się płatki, ostrożnie, aby ich nie pognieść. Do suszenia rozkłada się cienką warstwą i suszy w podwyższonej temperaturze. Owoce zbiera się w sierpniu i wrześniu, kiedy są intensywnie czerwone. Nadają się do zbioru również później, kiedy wysychają na krzewach, ale przed przymrozkami. Podczas suszenia po rozmarznięciu ginie najbardziej cenny składnik – witamina C. Suszenie odbywa się w  temperaturze do 50°C.

W medycynie ludowej stosowano kiedyś również liście i korę z korzeni dzikiej róży.

Witamina C i nie tylko w dzikiej róży

Dzika róża jest szczególnie bogata w witaminę C. Ogólna zawartość tej witaminy, głównie w miąższu szupinki, wynosi 0,3-1,7%, czasem dochodzi do 6%, a nawet 12%. Ze względu na obecność witaminy C oraz zawartości polifenoli (m.in. flawonoidów), szupinki dzikiej róży są bogatym źródłem antyoksydantów. Flawonoidy właśnie uważa się za składniki działające przeciwnowotworowo oraz zapobiegawczo w chorobach układu krążenia.      

Owoce róży działają przeciwzapalnie, a za przełomowe można uznać wyizolowanie aktywnej substancji galaktolipidu, która jest za to działanie odpowiedzialna. Flawonoidy i witaminy wzmacniają działanie galaktolipidu. Badania wykazały, że przyjmowanie sproszkowanych owoców dzikiej róży przez osoby cierpiące na przewlekłe stany zapalne kości i stawów, poprawiło ruchowość stawów oraz złagodziło ból. Nie stwierdzono przy tym żadnych szkodliwych efektów ubocznych, jakie powodują zwykle leki syntetyczne.   

Owoce róży działają przeciwzapalnie, a za przełomowe można uznać wyizolowanie aktywnej substancji galaktolipidu, która jest za to działanie odpowiedzialna.

Właściwości antyoksydacyjne wykazują także flawonole i fenolokwasy, zawarte w szupinkach róży. Działają one przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczno oraz przeciwwirusowo. Płatki kwiatów róży oraz nasiona służą natomiast do wyrobu olejku różanego. Jest on stosowany w perfumerii, kosmetyce, aromaterapii. Ma on m.in. działanie moczopędne, przeciwmigrenowe, uspokajające, antyseptyczne i przeciwbakteryjne.  

Dzika róża posiada również inne witaminy - A, B1, B2, E i K oraz wiele składników mineralnych. Są to zarówno makroelementy - Na, K, Ca, P, Mg, S, jak i mikroelementy - Fe, Cu, Zn, Mn, Al. Ich obecność wpływa na gospodarkę wodną organizmu, prawidłowość skurczy mięśni, wytrzymałość kości i zębów, biosyntezę hemoglobiny, transport i magazynowanie tlenu, i wiele innych funkcji naszego organizmu.

Jak uprawiać dziką różę?

Dzika romantyka zaczarowanych zakątków ogrodu, wdzięk prostych kwiatów pociągają wielu miłośników ogrodów. Dzikiej róży nie może tam zabraknąć!

Prezentuje krótkotrwałą, ale niezwykle subtelną urodę kwiatów, bogactwo czerwonych korali owoców, piękne jesienne barwy, a na dodatek cenne właściwości lecznicze. Dzika róża rośnie na stanowiskach, na które nigdy nie zgodzą się ani róże wielkokwiatowe, ani rabatowe i krzaczaste. Surowe warunki, uboga gleba, cieniste albo wietrzne miejsca nie stanowią dla dzikiej róży problemu. Nie trzeba jej ani podlewać, ani nawozić; ta róża obejdzie się też bez przycinania i zimowej ochrony.

Dzika róża idealnie nadaje się do umacniania skarp i zboczy. Jej korzenie chronią glebę przed erozją. Wolno rosnący żywopłot różany stanowi nie tylko kwitnącą, pachnącą i pełną owoców zasłonę, ale też dla nieproszonych gości przeszkodę nie do przebycia.