Brzoskwinia - przycinanie i choroby

Brzoskwinia zwyczajna (Prunus persica) jest niedużym drzewem owocowym o rozgałęzionych pędach, rozbudowanej koronie oraz pniu pokrytym spękaną, brązowo-ceglastą korą. Charakteryzuje się lancetowatymi, ząbkowanymi liśćmi i osiąga średnio 6 metrów wysokości. Okres jej kwitnienia przypada na przełom marca i kwietnia i trwa do maja, kiedy to Prunus persica wypuszcza bladoróżowe, drobne kwiatki, pojawiające się jeszcze przed rozwinięciem się liści. Owocem drzewa są brzoskwinie, czyli jadalne pestkowce cechujące się cienką, miękką skórką pokrytą drobnym meszkiem. Dojrzewają one od końca lipca/początku sierpnia do października, a swoją popularność zawdzięczają soczystemu, słodkiemu miąższowi oraz zawartości cennych składników takich jak:

• magnez,
• fosfor,
• potas,
• witamina A,
• witamina C.

Wielkość, kolor i kształt owoców mogą różnić się zależnie od odmiany, jednak zazwyczaj występują w barwie pomarańczowo-czerwonej i mają średnicę ok. 5 centymetrów.

Uprawa brzoskwini 

Przed posadzeniem brzoskwini należy znaleźć odpowiednie miejsce – musi być ono ciepłe, słoneczne i osłonięte przed wiatrem. Należy zadbać także o właściwe podłoże: wysoce przepuszczalne, żyzne i cechujące się obojętnym odczynem. Drzewo rosnące w kwaśnej, zbitej glebie nie będzie owocowało, zaś podłoże zbyt wapienne może doprowadzić do pojawienia się chlorozy liści.

Sadzonki Prunus persica występują w trzech wariantach:

• sadzonki balotowane – ich bryła korzeniowa jest zabezpieczona np. za pomocą siatki, co zmniejsza ryzyko uszkodzenia; sadzonki tego typu zazwyczaj dobrze się przyjmują,
• sadzonki w pojemnikach – pozwalają na sadzenie także dużych, starszych roślin; tak jak sadzonki balotowane nie zatrzymują wegetacji, dlatego nie mają problemów z przyjmowaniem się,
• sadzonki z odkrytym system korzeniowym – przyjmują się one nieco gorzej, niż sadzonki balotowane i w pojemnikach, dodatkowo istnieje możliwość, że nagie korzenie zostaną uszkodzone podczas transportu. Jeśli zdecydujemy się na sadzonki w tej formie, musimy przed posadzeniem dokładnie sprawdzić stan korzeni.

Po nabyciu odpowiedniej sadzonki, należy umieścić ją w wykopanym w ziemi dołku; dobrym pomysłem jest jej ustabilizowanie w gruncie za pomocą palikowania. 

Brzoskwinia nie wymaga skomplikowanej pielęgnacji, należy jednak pamiętać o jej podlewaniu w trakcie upałów, regularnym usuwaniu chwastów i co najważniejsze – o przycinaniu.

Brzoskwinia – przycinanie 

Przycinanie brzoskwini jest niezbędne, ponieważ owoce powstają jedynie na młodych pędach. Jeśli zrezygnujemy z cięcia pędów, drzewo, mimo wzrostu, nie będzie kwitło i wydawało owoców. Zabieg polega na skracaniu gałęzi, które rosną do środka korony oraz dolnych pędów bocznych. Dynamizuje to rozwój drzewa, poprawia jego kondycję i wygląd korony oraz pomaga zapewnić owocom nieograniczony dostęp do promieni słonecznych, co przekłada się na ich szybsze dojrzewanie. 

Jak i kiedy przycinać brzoskwinię?

Do przeprowadzenia przycinania brzoskwini będziemy potrzebowali:

• sekatora ogrodowego o długich rączkach,
• drewnianych obciążników,
• środka grzybobójczego.

Pierwsze cięcie dotyczy świeżo posadzonego drzewka i powinno odbyć się wiosną, po ustaniu ostatnich przymrozków. Przycinamy wtedy przewodnik na wysokości ok. 90-100 centymetrów nad ziemią, skracamy silne pędy o jedną trzecią ich długości oraz usuwamy pędy suche i słabo rozwinięte, zwracając uwagę, by pędy dolne nie rosły niżej, niż 50 centymetrów nad ziemią.

Podczas wykonywania zabiegu warto zastosować preparat zabezpieczający gałęzie przed chorobami grzybowymi.

Następne cięcie wykonujemy po owocowaniu brzoskwini, pozbywając się pędów suchych, słabych oraz tych, które nie wydały owoców. Do tego celu używamy sekatora ogrodowego o długich rączkach. Najlepiej zrobić to jak najszybciej – późno przycięte drzewko będzie mniej odporne na niskie temperatury. Zaleca się wykonywanie zabiegu dwa razy w roku:

• wiosną – do końca kwietnia skracamy pędy owocowe i usuwamy te uschnięte i chore,
• latem – w lipcu ucinamy pędy, które nie wykształciły owoców – uniemożliwi im to zacienianie dojrzewających brzoskwiń i przyspieszy zbiory plonów. 

Podczas pierwszych 3 lat uprawy drzewko ma dość słaby system korzeniowy, dlatego może mieć problemy z dostarczaniem koronie wody i niezbędnych składników odżywczych. Mocne cięcie ma na celu wsparcie rozwoju korzeni, co ma wpływ na przyszłą kondycję brzoskwini.

Przycinanie prześwietlające

Drzewka starsze, ponad 4-letnie rosną wolniej, dlatego nie potrzebują intensywnego cięcia; musimy jednak pamiętać o pobudzaniu wzrostu pędów owocowych. Wiekowe brzoskwinie przycina się prześwietlająco, czyli w ten sposób, by usunięte zostały pędy nakładające się na siebie, krzyżujące się i rosnące do wnętrza korony. 

Cięcie brzoskwiń różni się nieco zależnie od planowanej formy korony drzewek. 

Formowanie korony

Zabieg przycinania zawiera także formowanie korony drzewa. Do najczęściej spotykanych form korony brzoskwini należą:

• korona w formie pucharowej (kotłowej) – charakteryzuje się brakiem przewodnika i składa się z 4-5 pędów osadzonych przy ziemi, które należy skrócić o jedną trzecią długości i odgiąć drewnianymi klamerkami w celu rozgałęzienia drzewka, wykonując pierwsze cięcie. W drugim, trzecim i czwartym roku uprawy usuwamy pędy, które rozwijają się do wewnątrz korony i ponownie przycinamy pozostałe pędy o jedną trzecią. Forma ta cechuje się ukośnym ułożeniem konarów i otwartym środkiem korony. Swoim kształtem przypomina puchar i zapewnia owocom odpowiednie naświetlenie,
• korona w formie stożkowej (wrzecionowej)  – może posiadać nieograniczoną liczbę konarów; sprawdza się, gdy zależy nam na gęstym sadzeniu brzoskwiń – korony drzew zajmują wówczas mniej miejsca. Formowanie w formie stożkowej polega na skróceniu przewodnika i górnych pędów; pędy dolne pozostawiamy nienaruszone. Pędy znajdujące się na wierzchołku drzewa należy odgiąć w celu zahamowania ich wzrostu. Brzoskwinie o koronie stożkowej powinny rosnąć przy palikach o wysokości 2-2,5 metra. Zaletą tego rozwiązania jest odpowiednie nasłonecznienie każdej gałęzi, co pozwala na uzyskanie dobrej jakości owoców. 

Zabieg przycinania przeprowadzamy w słoneczny, ciepły dzień, gdyż wilgoć ma negatywny wpływ na zabliźnianie się ran po cięciu gałęzi, co może skutkować rozwijaniem się chorób brzoskwini.

Choroby brzoskwini

Brzoskwinie są drzewami wrażliwymi na choroby takie jak m.in. :

• kędzierzawość liści –  jedna z najbardziej groźnych chorób brzoskwini; objawia się wystąpieniem przebarwień na liściach, które prowadzą do deformacji blaszki liściowej. Z czasem plamy przybierają bordową barwę,
• brunatna zgnilizna drzew pestkowych – w wyniku tej choroby porażone zostają kwiaty i owoce brzoskwini, co prowadzi do przerastania grzybni do pędów i w efekcie ich obumierania. Brunatną zgniliznę drzew pestkowych rozpoznamy po gnilnych plamach i szarych brodawkach. Często atakuje ona owoce i pędy, które uległy uszkodzeniu np. podczas deszczu lub na skutek żerowania owadów, dlatego należy pamiętać o regularnym usuwaniu uszkodzonych części drzewka,
• leukostemoza – objawia się wysychaniem pędów kwiatowych i więdnięciem liści, które przybierają brązową barwę i obumierają. Z upływem czasu dostrzegalne są także szaro-białe tarczki i drobne, ciemnoczerwone wzniesienia na konarach i korze drzewa, która zaczyna stopniowo odpadać. Porażone pędy i konary brzoskwini należy niezwłocznie wyciąć,
• parch brzoskwini – choroba grzybowa, atakująca pędy i owoce drzewa; jej wystąpienie rozpoznamy po niewielkich, oliwkowych plamkach, które stopniowo ciemnieją i rozpleniają się, powodując spękania kory.

W celu zapobiegania chorobom brzoskwini i ich zwalczania należy profilaktycznie stosować specjalne opryski przeciw chorobom grzybowym drzew pestkowych.