Margaretka (kwiat). Co warto wiedzieć o jej uprawie w ogrodzie i we wnętrzach?

Margaretki są nieodłączną częścią bujnie kwitnących letnich łąk. Ich duże białe główki na długich łodygach z wdziękiem zwracają się w stronę słońca i elegancko kłaniają na wietrze, często w towarzystwie innych piękności, jak maki, chabry i koniczyna. Jako rodzima roślina dziko rosnąca, jastrun jest równie znany jak jego mniejsza siostra stokrotka. Jest ozdobą tarasów i ogrodów, jak również łąk i pastwisk. Nazwa rodzajowa Leucanthemum pochodzi z języka greckiego i znaczy tyle, co „biały kwiat”. Z kolei margerytka (oraz zniekształcona forma margaretka) wywodzi się od łacińskiego margarita = „perła”

Jak wygląda margaretka? Ile może osiągnąć wzrostu?

Jako rodzima roślina ogrodowa i łąkowa jest margerytka powszechnie znana. Większość gatunków wygląda podobnie, a pojedyncze liście, ząbkowane lub klapowane są zawsze bez zapachu, w przeciwieństwie do mylonych z nimi czasem złocieni. Z przyziemnej rozety liści wyrasta łodyga kwiatowa o wysokości 50 do 100 cm. co sprawia, że margaretki należą do największych dziko rosnących kwiatów. Dolne liście rosną na krótkich ogonkach, podczas gdy górne siedzą bezpośrednio na łodydze. Duże, białe, pojedyncze kwiaty z żółtym środkiem pojawiają się, w zależności od gatunku i odmiany, od maja do sierpnia, co jest cechą charakterystyczną tego rodzaju botanicznego.

Nie tylko białe, ale u licznych kultywarów również żółte, różowe, czerwone i fioletowe kwiaty języczkowe są tylko elementem swego rodzaju reklamy – mają za zadanie przywabienie owadów. Właściwe kwiaty rurkowe są drobne, obupłciowe, w żółtym kolorze i w liczbie ponad 200 sztuk ciasno upakowane wewnątrz koszyczka kwiatowego. Nowe odmiany mają też kwiaty pełne. Margerytki rosną kępami, tworząc często niewielkie grupy.

Stanowisko, podłoże i zastosowanie margerytki

W dzikiej formie spotyka się margarytkę-jastruna w najróżniejszych miejscach. Rośliny należą go mocnych i mało wymagających, którym odpowiada prawie każda gleba. Naturalnie, pośród wielu gatunków są też specjaliści, jak na przykład jastrun późny (Leucanthemella serotina), który preferuje gleby lekko kwaśne i wilgotne. Wszystkie gatunki margaretek łączy jednak zamiłowanie do miejsc słonecznych i osłoniętych od wiatru. Większość rośnie jednak dobrze również w półcieniu.

W ogrodzie najbardziej efektownie wyglądają margerytki posadzone w większej grupie. Wysokie odmiany dają dobrze komponować z takimi bylinami, jak ostróżki, jeżówki, łupi albo krwawnik. Karłowate z kolei nadadzą się na bujnie kwitnące okrywy albo obramowania rabat. Kto chce urozmaicić swój trawnik margerytkami, może wykorzystać jastrun właściwy (Leucanthemum vulgare). Sam się wysiewa i każdego roku pojawia się w innym miejscu na tle zieleni. Kwiaty są prawdziwym magnesem dla pszczół i motyli. Dzięki długim łodygom i dużym kwiatom nadają się doskonale na kwiaty cięte. Posadzone w pojemnikach zdobią różnobarwne margerytki balkony i tarasy.

Pewną osobliwością jest uprawiany w formie drzewka złocień krzewiasty (Argyranthemum frutescens), nazywany niesłusznie margerytką krzewiastą.

Jak sadzić i pielęgnować margaretki?

Margaretki sadzi się najlepiej na początku maja, kiedy miną już ostatnie przymrozki. Ponieważ rośliny chętnie rozprzestrzeniają na boki, powinny mieć na rabacie dostatecznie dużo miejsca (ok. 40 cm). Latem mają stosunkowo duże pragnienie i potrzebują codziennego podlewania raz albo dwa razy. Jeżeli mają za sucho, szybko zaczną schylać swoje główki. Nadmiaru i zastoju wody należy jednak unikać.

Jako podłoże dla margaretek nadaje się zwykła ziemia kwiatowa. Umiarkowane nawożenie raz na dwa-trzy tygodnie i regularne przycinanie sprzyja kwitnieniu jastruna. Poza tym dobrze jest od czasu do czasu usunąć przekwitłe kwiaty. Odmiany wysokie wymagają podpory albo osłony przed wiatrem.

Niektóre hybrydy jastruna są zimoodporne, jak na przykład jastrun wspaniały (Leucanthemum x superbum), i mogą na rabacie rosnąć przez wiele lat. Powinno się je tylko co dwa-trzy lata podzielić i posadzić na nowym miejscu. To wspiera żywotność rośliny i pobudza do wzrostu. Również różne odmiany margarytki łąkowej, czyli jastruna właściwego, bez problemu przezimują w naszych warunkach.

Wieloletnie margarytki doniczkowe muszą natomiast spędzać zimę w pomieszczeniu. W tym celu przed pierwszymi mrozami przycina się je od dwie trzecie wysokości i ustawia w chłodnym pomieszczeniu o temperaturze 5 do 10°C, ale jasnym. Wiosną powoli zwiększa się ilość ciepła i dawkę wody. Odmiany jednoroczne każdego roku na nowo kupuje się albo wysiewa.

Jak rozmnażać margaretki?

Rośliny ogrodowe daj się rozmnażać zarówno przez ukorzenianie sadzonek pędowych, jak też przez podział bryły korzeniowej albo z nasion. Około pięciocentymetrowe odcinki pędów margerytki przycina się późnym latem pozostawia do ukorzenienia na zimę w doniczkach wypełnionych wilgotnym stale podłożem. Doniczka przykrywa się folią. Równomierna i wysoka wilgotność powietrza pomaga młodym roślinom we wzroście. W maju można doniczki wystawić na balkon albo taras, albo przesadzić młode margaretki do gruntu.

Kto chce rośliny wysiać, może jesienią zebrać nasiona z wyschniętych kwiatostanów. Nasiona przechowuje się przez zimę w miejscu suchym i ciemnym. Od maja można je wysiać bezpośrednio do gruntu.

Prościej jest, na przykład w ogrodach wiejskich albo na rabatach z dzikimi bylinami, pozostawić rozsiewanie się samym roślinom. Jeśli planuje się uprawę jastruna w doniczkach, można nasiona w domu wysiać już w styczniu.

Choroby i szkodniki margaretek

Kleista wydzielina na liściach świadczy o obecności mszycy. Zasiedla szczególnie często ogonki liściowe i spodnią stronę liści. Pomóc mogą biedronki i larwy złotooka, a razie potrzeby oprysk roztworem przyjaznym środowisku.

Podczas dłuższych okresów suszy występują czasem na margaretkach przędziorki. Uprawy na rabatach należy regularnie kontrolować pod kątem żerów ślimaków, które młode pędy tych roślin szczególnie sobie upodobały.

Na skutek zastoju wody grozi roślinom pleśń i zgnilizna korzeni.