Jak pielęgnować agapanty? Kompendium uprawy lilii afrykańskiej

Agapant afrykański – charakterystyka i wygląd

Agapant afrykański (Agapanthus africanus), inaczej nazywany lilią afrykańską oraz lilią nilową, to wieloletnia bylina kłączowa należąca do rodziny amarylkowatych. Lilia afrykańska wywodzi się z Afryki, natomiast pod koniec XVII wieku zaczęła być uprawiana na terenach europejskich. Roślina została odkryta przez francuskiego botanika badającego afrykańską florę, Charlesa Louisa L’Héritier de Brutelle. Jej nazwa została zaczerpnięta z dwóch greckich słów: agapē – miłość oraz anthos – kwiat.

Agapant średnio dorasta do 70-80 centymetrów wysokości, natomiast docelowe rozmiary osiąga po trzech latach uprawy. Roślina tworzy pod ziemią kłączowe bulwy, z których wyrastają kępy złożone z długich (do 45 centymetrów), równowąskich, zielonych liści. Rozchylają się one na boki rośliny, tworząc rozetę, natomiast w dotyku są skórzaste.

Kwiatostany są efektowne – mogą być duże i kuliste lub nieco spłaszczone. Dzwonkowate, sześciopłatkowe kwiaty wyrastają na długich szypułkach oraz najczęściej kwitną na niebiesko lub na fioletowo. Są to tak zwane baldachogrona – kwiaty pojawiają się na różnej wysokości pędu, natomiast osiągają zbliżony wzrost.

Kwiaty lilii afrykańskiej rozwijają się sukcesywnie w okresie od lipca do października. Co ważne, agapant charakteryzuje się wysoką odpornością na choroby, brakiem mrozoodporności oraz wysokimi wymaganiami termicznymi. Dlatego też w naszym klimacie nie jest w stanie przezimować w gruncie – uprawa agapantu zalecana jest głównie w donicach, które porą zimową chowane są do pomieszczeń.

Jakie są odmiany agapantu afrykańskiego?

Odmiany lilii afrykańskiej różnią się przede wszystkim barwą kwiatów oraz osiąganą wysokością. Poniżej pokrótce opisujemy wybrane odmiany agapantu.

• Agapant afrykański ‘Alice Gloucester’ – to odmiana lilii afrykańskiej, która zrzuca liście na zimę. Najczęściej w uprawie osiąga do 100 centymetrów wysokości oraz do 50 centymetrów szerokości. Tworzy duże i gęste kwiatostany o barwie białej.
• Agapant afrykański ‘Ben Hope’ – dorasta nawet do 120 centymetrów wysokości. Charakteryzuje się ciemnoniebieskimi kwiatami kwitnącymi późnym latem oraz szaro-zielonymi liśćmi.
• Agapant afrykański ‘Donau’ – osiąga od 60 do 90 centymetrów wysokości, a jego kwiaty występują w odcieniu szafiru.
• Agapant afrykański ‘Albus’ – dorasta do 90 centymetrów wysokości. Odznacza się dużymi, kulistymi kwiatostanami składającymi się z drobnych kwiatów w białym kolorze.
• Agapant afrykański ‘Blue Triumphator’ – może osiągać do 100 centymetrów wysokości oraz do 60 centymetrów szerokości. Ta odmiana agapantu cechuje się gęstym oraz dużym kwiatostanem, natomiast kwiaty występują w intensywnych odcieniach niebieskiego.
• Agapant afrykański ‘Peter Pan’ – charakterystyczne dla tej odmiany lilii afrykańskiej są trąbkowate kwiaty o jasnoniebieskim kolorze z ciemnoniebieską pręgą na kwiatku.
• Agapant afrykański ‘Silver Moon’ – jego kwiatostan występuje w odcieniach lawendy, natomiast na srebrzystych liściach widoczne są białe pasy.

Jak uprawiać lilię afrykańską?

Agapanty najczęściej uprawiane są w donicach lub w pojemnikach – roślina wraz z pojemnikiem może zostać umieszczona na rabatach. Przy sadzeniu w gruncie warto zachować odpowiednią odległość między sadzonkami – powinna ona wynosić od 45 do 50 centymetrów.

Wymagania uprawowe

Tak jak wspomnieliśmy wyżej, lilia afrykańska nie należy do grona roślin mrozoodpornych. Ze względu na swoje afrykańskie pochodzenia wymaga ona przede wszystkim stanowiska ciepłego, słonecznego, osłoniętego przed wiatrem. W okresie kwitnienia należy również ochronić ją przed intensywnymi opadami deszczu. Najlepsze podłoże dla agapantu to gleba: 

• żyzna, 
• przepuszczalna, 
• wilgotna, 
• próchniczna, 
• piaszczysto-gliniasta, 
• o odczynie pH obojętnym.

Przesadzanie agapantów

Agapant afrykański źle znosi przesadzanie, dlatego też donicę zmieniamy dopiero w momencie, gdy zrobi się ona wyraźnie za mała (korzenie wydostają się na zewnątrz donicy), czyli optymalnie raz na kilka lat. Zwróćmy uwagę na rozmiar nowej doniczki. Powinna być ona niewiele większa – zbyt duża donica, ale również i częste przesadzanie rośliny, jest przyczyną braku kwitnienia.
Sadząc kłącza, powinniśmy zadbać o warstwę drenażu na dnie donicy (drenaż z keramzytu lub ze żwirku). Wzrost rośliny na zbyt wilgotnym podłożu może skutkować: obumieraniem korzeni, gniciem, zaatakowaniem agapantu przez grzyby.

Uwaga! Agapanty wrażliwe są zarówno na suszę, jak i na zalanie.

Rozmnażanie lilii afrykańskiej

Agapanty najlepiej rozmnażać porą wiosenną poprzez podział kłączy. Co ważne, kłącza po podziale powinny mieć minimum dwa pąki. Nie zaleca się natomiast rozmnażania poprzez wysiew nasion (tak zwane rozmnażanie generatywne) z uwagi na małą efektywność – w wielu przypadkach rozmnożony agapant nie powiela cech rośliny matecznej.

Jak pielęgnować agapanty afrykańskie?

Agapanty lubią wilgotne podłoże, dlatego też podlewanie rośliny powinno być dość obfite. Równocześnie powinniśmy zadbać o to, aby rośliny nie przelać oraz nie dopuścić do zastoin wody na dnie donicy lub pojemnika.

Lilię afrykańską podlewajmy zwłaszcza w okresie kwitnienia (średnio co dwa dni), natomiast zimą ograniczmy dopływ wody do koniecznego minimum – zwracajmy jednak uwagę na to, aby ziemia w donicy całkowicie nie wyschła.

Lilia afrykańska a nawożenie

Z uwagi na to, że agapanty mają dość spore zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, to w okresie od kwietnia do sierpnia warto je zasilać nawozem przeznaczonym do kwitnących roślin doniczkowych, a zwłaszcza nawozem naturalnym. Jeżeli zdecydujemy się na nawozy mineralne, to wiosną zaleca się, aby zawierały one azot, natomiast latem wybierajmy nawozy ze zwiększoną ilością potasu i fosforu.

Uwaga! Niedostateczne nawożenie lilii afrykańskiej skutkuje mniej obfitym kwitnieniem.

Jak przesadzić lilię afrykańską?

Przyjmuje się, że agapanty afrykańskie najlepiej jest przesadzać w dwóch terminach: przed wybudzeniem rośliny w porze wiosennej, po kwitnieniu rośliny. 
Warto podkreślić, że przesadzanie agapantów nie jest skomplikowane. Pierwszy krok to delikatne wyjęcie rośliny z donicy. Jeżeli będzie to utrudnione poprzez rozrośnięty system korzeniowy, to należy postukać w boki donicy. Drugi krok to ułożenie na dnie doniczki lub pudełka drenażu. Następnie nasypujemy ziemię i dopasowujemy roślinę. Na końcu dosypujemy jeszcze niewielką ilość ziemi po bokach donicy, całość delikatnie uklepujemy oraz podlewamy.

Zimowanie agapantu afrykańskiego

Agapanty w naszym klimacie nie mogą zimować na zewnątrz. Roślinę należy przenieść i zabezpieczyć przed mrozami w momencie, gdy temperatura powietrza spadnie do 10 stopni Celsjusza. Donice najlepiej przenieść do pomieszczenia jasnego, o optymalnej temperaturze od 5 do 8 stopni Celsjusza. Tak jak wspomnieliśmy wyżej, zimą podlewanie ograniczamy do koniecznego minimum, dbając o to, aby donica całkowicie nie wyschła.

Pod koniec pory zimowej kłącza lilii afrykańskiej najlepiej posadzić do pojemnika o pojemności 5 litrów oraz przykryć warstwą ziemi na około 5 centymetrów. Donicę przechowujemy w pomieszczeniu do drugiej połowy maja lub do momentu, gdy minie ryzyko wystąpienia przymrozków.

Wczesną wiosną warto hartować agapanty poprzez wietrzenie pomieszczenia, w którym są przechowywane. Natomiast wraz ze wzrostem temperatur, roślinę stopniowo wystawiamy na zewnątrz. Po upływie średnio trzech tygodni możemy już na stałe wystawić agapanty – aż do końca jesieni.

Ważne! Z uwagi na to, że większość agapantów jest zimozielona, to przechowuje się je tradycyjnie. Odmiany agapantów, które zrzucają liście na zimę, można zimować bez dostępu do światła słonecznego.

Zastosowanie lilii afrykańskiej

Agapanty cenione są zarówno jako rośliny dekoracyjne (spektakularnie prezentują się w donicach i na rabatach), jak i jako rośliny bukietowe – wówczas pędy ścinane są w momencie, gdy około 25% kwiatów jest już rozwiniętych. Przyjmuje się, że okres trwałości lilii afrykańskiej w bukiecie może wynosić nawet do 10 dni.

Kwiatostany agapantów rozrastają się na tyle, że wystarczy jeden rozrośnięty egzemplarz rośliny w donicy, aby udekorować balkon lub taras ogrodowy. Warto podkreślić, że lilie afrykańskie to uniwersalne rośliny, które odnajdą się zarówno w tradycyjnych, jak i w nowoczesnych kompozycjach ogrodowych. Agapanty na rabatach możemy posadzić w towarzystwie na przykład: traw ozdobnych, jeżówki purpurowej, krwawnika pospolitego, naparstnicy, mieczyków.