Sposób na błoto w ogrodzie

W efekcie chodzenie po ogrodzie staje się uciążliwe, nie mówiąc już o trudnościach związanych z rozstawieniem leżaków czy położeniem się na kocu. Utrzymująca się woda stanowi niebezpieczeństwo zawilgocenia fundamentów budynku. Woda może przedostawać się do piwnicy i w efekcie doprowadzić do pojawienia się wilgoci w całym domu.

Problem z gromadzeniem się wody na powierzchni może wystąpić na działce, gdzie podłoże jest słabo przepuszczalne, występują gleby gliniaste lub gliniasto-ilaste. Woda może się zbierać również na działce płaskiej o niewystarczającym nachyleniu terenu. Aby nadmiar deszczówki mógł odpłynąć, nachylenie powinno wynosić od 3 do 20%. Jeśli na działce zaobserwujemy długo utrzymujące się kałuże, konieczne będzie wykonanie drenażu.

Rodzaje drenażu

• drenaż powierzchniowy - wykonywany na terenach o niewielkim zawilgoceniu, na działkach płaskich. Polega na wysypaniu terenu warstwą gruboziarnistego piasku i wykonaniu dołków lub rowków odprowadzających nadmiar wody,
• odwodnienie liniowe służy do osuszania nawierzchni i składa się z systemu korytek pokrytych rusztami, które odprowadzają wodę do studzienek lub kanalizacji deszczowej. Kanały umieszcza się pośrodku podjazdu lub chodnika, który musi mieć odpowiednie nachylenie,
• odwodnienie punktowe, które składa się ze studzienek odprowadzających wodę do odbiornika. Teren powinien być tak ukształtowany, aby miał spadek w kierunku studzienek,
• drenaż podziemny składający się z systemu rur umieszczonych w rowach wypełnionych żwirem i piaskiem. Wykonuje się go wtedy, gdy jest możliwość odprowadzenia wody do rowu melioracyjnego, rzeki, kanalizacji deszczowej lub systemu zbierającego wodę zbudowanego na działce.

Drenaż grządek i klombów

Nadmiar wody zbierający się wokół roślin może spowodować ich obumieranie wskutek gnicia korzeni. Rozwiązaniem tego problemu może być założenie kwietnika lub grządki na podwyższeniu. Najpierw otaczamy klomb krawędzią zbudowaną z palików, kostki granitowej lub kamieni. Usuwamy część ziemi i na dno klombu wsypujemy warstwę żwiru z obornikiem. Na wierzchu układamy gotowe podłoże dla roślin. Wokół krzewów wykopujemy dołki o głębokości 15-20 cm i wypełniamy je żwirem. Pozwolą one na odpływ nadmiaru wody od korzeni.

Drenażu wymagają przede wszystkim nawierzchnie nieprzepuszczalne zbudowane z betonu, klinkieru lub kamienia. Odwodnienie nie jest potrzebne w przypadku nawierzchni przepuszczalnych (np. wykonanych z ażurowych płyt).

Osuszanie ścieżek i podjazdów

Jeśli woda zbiera się na ścieżkach, podjazdach i chodnikach, rozwiązaniem będzie drenaż liniowy, dzięki któremu woda spływa do kanalików przykrytych kratką. Drenażu wymagają przede wszystkim nawierzchnie nieprzepuszczalne zbudowane z betonu, klinkieru lub kamienia. Odwodnienia nie wymagają nawierzchnie przepuszczalne, np. wykonane z ażurowych płyt, płytek ułożonych z odstępami, kratki trawnikowej lub kratki betonowej.

Budowa drenażu

Drenaż najlepiej wykonać w trakcie zakładania ogrodu, przed posadzeniem roślin. Unikamy w ten sposób ich późniejszego przesadzania i demontowania ścieżek czy ławeczek.

Projektując ogród, warto uwzględnić spadek terenu, tak aby woda deszczowa spływała w pożądanym kierunku. Jeśli założenie ogrodu wiąże się z budową domu, można wykorzystać ziemię z wykopu pod budynek. Jeśli wykonanie nachylenia terenu jest niemożliwe, lecz zawilgocenie działki nie jest duże, możemy wykonać drenaż powierzchniowy.

Nie warto zakładać ogrodu w miejscu, które jest mocno podtapiane. Dlatego na etapie planowania inwestycji warto zasięgnąć rady geologa lub gleboznawczy, który oceni, czy i jaki system odwadniający będzie potrzebny.

Drenaż powierzchniowy

Ten rodzaj drenażu wykonuje się, gdy problem z gromadzeniem wody nie jest duży lub gdy gromadzi się ona na małej powierzchni. Na płaskiej działce o niewystarczającym nachyleniu wystarczy wysypać całą jej powierzchnię warstwą gruboziarnistego piachu. Jeśli mamy do czynienia z glebami nieprzepuszczalnymi, należy wykopać wąskie dołki o średnicy ok. 30 cm w odstępach co 2 m. Dołki powinny być na tyle głębokie, aby sięgały do warstwy przepuszczalnej. Dołki wypełniamy żwirem i gruboziarnistym piaskiem. Całą działkę pokrywamy dziesięciocentymetrową warstwą piasku. Dopiero na tak przygotowaną powierzchnię wysypujemy ziemię, na której będą rosły rośliny.

Drenaż powierzchniowy, w postaci rowków odprowadzających wodę, można wykonać wzdłuż ścieżki ogrodowej lub innych powierzchni utwardzonych, które posiadają odpowiedni spadek. W ten sposób woda spływająca ze ścieżki gromadzi się w rowku i powoli wsiąka w grunt.

Drenaż podziemny

Jeśli problem z zaleganiem wody jest duży, należy wykonać profesjonalny drenaż podziemny. Polega on na utworzeniu systemów drenów i rur na całej powierzchni ogrodu. Drenaż taki może być wykonany tylko wtedy, gdy mamy możliwość odprowadzenia nadmiaru wody. Wodę można usunąć na zewnątrz do rzeki lub jeziora, rowu melioracyjnego lub kanalizacji deszczowej. Można również zbudować na działce własny system wykorzystania wody, np. do podlewania ogrodu. Nie wolno odprowadzać wody do kanalizacji bytowej ani na sąsiednią posesję. Odprowadzenie wody do zbiorników zewnętrznych należy uzgodnić z ich właścicielami. Rowami melioracyjnymi zarządzają spółki melioracyjne, zaś kanalizacją deszczową gmina lub zarząd komunalny. Instytucje te wydają warunki techniczne, które musi spełnić podłączenie.

Drenaż najlepiej wykonać w trakcie zakładania ogrodu, przed posadzeniem roślin. Dzięki temu unikniemy ich późniejszego przesadzania i demontowania ścieżek czy ławeczek.

System drenażu podziemnego należy układać minimum 5 metrów od najbliższych drzew, aby rozrastające się korzenie go nie uszkodziły. Do drenażu podziemnego wykorzystuje się rury drenarskie z otuliną lub bez. W zależności od rodzaju gruntu stosuje się filtry zapobiegające zatykaniu się rur. Na gruntach drobnoziarnistych stosuje się filtry z włókna syntetycznego, zaś na gruntach gliniastych, torfowych lub ilastych filtry kokosowe.

Jeśli w pobliżu działki przebiega rów melioracyjny, najprostsze rozwiązanie polega na wykopaniu rowków z lekkim spadkiem prowadzących w kierunku rowu melioracyjnego. Dno rowka należy wyłożyć włókniną, która zapobiegnie mieszaniu się drenażu z podłożem. Na wierzch należy położyć warstwę grubego żwiru lub kamyków. Następnie w rowku trzeba umieścić rurę melioracyjną. Całość przykrywa się grubą warstwą żwiru oraz geowłókniną i zasypuje ziemią. Ważne jest, aby rowy były na tyle głębokie, by znajdowały się poniżej głębokości zamarzania.

Na dużych działkach wymagających odwodnienia stosuje się systemy drenażu podziemnego. Składa się on z systemu rowków podziemnych, które prowadzą do kanału zbierającego wodę.

Odprowadzenie wody z drenażu podziemnego

Podziemny system drenażu zbiera dużą ilość wody, która musi mieć zapewnione odprowadzenie. Należy zaplanować odprowadzenie wody na zewnątrz lub wewnątrz działki:

• do kanałów melioracyjnych odprowadza się wodę rurą zakopaną w ziemi. Jeśli rura ma przebiegać przez sąsiednią posesję, należy uzyskać zgodę jej właściciela,
• do kanalizacji ogólnospławnej, co wymaga umowy z rejonowym zakładem kanalizacyjnym. Należy przedstawić projekt systemu drenażu,
• do kanalizacji deszczowej - wodę odprowadza się do wpustów drogowych. Jeśli podłączenie wymaga demontażu chodnika, należy uzgodnić prace z właścicielem drogi,
• do głębszych warstw gruntu - na terenie działki wodę odprowadza się rurami ułożonymi na głębokości minimum 50 cm. Rury powinny być ze wszystkich stron obsypane żwirem. Na końcu drenażu warto umieścić studzienkę chłonną. Wodę można również odprowadzać rurami pełnym do perforowanych skrzynek, które po napełnieniu powoli sączą ją do gruntu,
• do studni chłonnej, która będzie następnie zasilać w wodę warstwy wodonośne. Studnia ta powinna być budowana z dala od studni z wodą do picia,
• do stawu lub oczka wodnego. W tym przypadku nie można podłączyć wody rurą, gdyż silny strumień będzie mącił wodę lub wypłukiwał dno. Należy wybudować przelew czyli komorę z przegrodą, która będzie wpuszczała wodę powoli,

• do podziemnego zbiornika na deszczówkę. W tym przypadku należy obliczyć opłacalność inwestycji. Budowa zbiornika jest kosztowna, zaś nierównomierne opady deszczu sprawiają, że nie będzie jej wystarczać do podlania całego ogrodu. Rozwiązanie to najlepiej opłaca się na działkach, gdzie już istnieje niewykorzystywany zbiornik podziemny, np. stary zbiornik kanalizacyjny, który można zdezynfekować i użyć do gromadzenia wody,
• do systemu rozsączania wody, który sprawdza się na terenach o gruntach przepuszczalnych i niskim poziomie wód gruntowych. System składa się ze zbiorników retencyjno-rozsączających, z których woda stopniowo wsiąka w grunt. Rozsączanie przypomina naturalny obieg wody w przyrodzie i pozwala na wykorzystanie jej przez rośliny.