Pielęgnacja bonsai w ogrodzie

Bonsai jest czymś więcej, niż miniaturową wersją dużej rośliny. Ogrodowe bonsai dominuje w swoim obszarze i nie jest tylko kolejnym dekoracyjnym elementem. Różne gatunki roślin bonsai mają przy tym indywidualne cechy i wykazują interesujące i często malownicze formy wzrostu. Wprowadzając dalekowschodnie akcenty do własnego ogrodu, sami stajecie się częścią wielowiekowej tradycji. Jedyny warunek, to pewna wiedza o pielęgnowaniu roślin, cierpliwość i poczucie estetyki.

Samodzielne projektowanie bonsai w ogrodzie

W żadnym wypadku nie należy sadzić drzew przeznaczonych na bonsai razem z innymi. Rośliny formowane na wzór japoński są pod względem formy jedyne w swoim rodzaju i nadają ogrodowi osobisty i prywatny charakter. Jeśli nie zlekceważycie zabiegów pielęgnacyjnych i będziecie je wykonywać starannie i regularnie, możecie sami stworzyć w ogrodzie bonsai, nie oglądając się na sklepowe oferty.

Do uprawy w gruncie w naszym regionie geograficznym najlepiej nadają się gatunki rodzime. Wybierzcie do tego celu 2-3 letnie sadzonki, które w „surowym stanie” zwróciły Waszą uwagę specjalną formą wzrostu. Trzeba też pamiętać, że roślinom trzeba będzie zapewnić odpowiednie stanowisko i podłoże. Szczególne przydatne w naszych warunkach i dobrze znoszące przycinanie są następujące rodzaje drzew i krzewów:

• jałowiec,
• cis,
• bukszpan,
• sosna,
• ostrokrzew,
• ligustr,
• różanecznik,
• kamelia,
• wiśnia.

Można też sięgnąć po japońskie drzewa liściaste, na przykład klon czerwony albo dąb japoński. Są uważane za zimoodporne i znoszą okresy mrozu w naszych szerokościach geograficznych.

Pierwsze cięcie w kierunku własnego bonsai zaczyna się tym, że radykalnie usuwa się wszystkie zbędne i niepasujące do artystycznej wizji pędy boczne i gałęzie. Po przerzedzeniu rośliny powiążcie drutem pozostałe gałęzie w zamierzoną formę. Po 3-4 latach trwania tego zabiegu gałęzie pozostaną w zadanej pozycji. Jeśli nie macie jeszcze doświadczenia z bonsai, wybierzcie na początek gatunek rośliny, który znacie i potraficie pielęgnować.

Stanowisko i warunki glebowe

Do uprawy ogrodowego bonsai trzeba wybrać miejsce słoneczne do jasnego półzacienionego. W cieniu cierpi wzrost roślin, pędy są często słabe i skarłowaciałe. Drzewa i krzewy posadzone w gruncie są wrażliwe na zmianę stanowiska. Kandydat na ogrodowe bonsai potrzebuje kilku miesięcy, aby przyzwyczaić się do nowego miejsca i podłoża. w tym czasie trzeba zrezygnować z przycinania oraz nawożenia.

Struktura i skład podłoża zależy bezpośrednio od wybranego gatunku rośliny. Jedne potrzebują dodatku torfu i piasku, inne zaś preferują przepuszczalne gleby próchniczne.

Uprawa bonsai na otwartej przestrzeni

Bonsai nie zawsze musi być kieszonkowego formatu. Specjalnie formowane drzewa i krzewy mogą osiągać wysokość 2-3 m, w zależności od osobistych upodobań. Jeśli zaplanuje się odpowiednio dużo miejsca, wtedy drzewo-bonsai będzie miało przestrzeń do swobodnego rozwoju, a zarazem możliwość zaprezentowania w pełni swojego niepowtarzalnego piękna.

O ile zostanie znaleziony odpowiednio duży pojemnik, nic nie stoi na przeszkodzie, aby w nim pielęgnować ogrodowe bonsai. Trzeba na dnie donicy ułożyć warstwę drenażową, bryłę korzeniową rośliny przykryć ziemią ogrodową i podlewać regularnie. Roślina w pojemniku może się swobodnie rozwijać, jeśli tylko stanowisko na to pozwoli. A wspaniałym dziełem sztuki możecie się cieszyć również przykładowo na tarasie albo w ogrodzie, w miejscu do wypoczynku.         

Ocena lokalnych warunków oraz wybór gatunku

Mając do dyspozycji ogród albo balkon i chęć tworzenia bonsai, trzeba do tego celu wybrać odpowiednie drzewko. W naszych warunkach dobrym wyborem może być klon, lipa, jałowiec, cis, grab, buk, głóg albo dzika jabłoń. Ważne jest też, aby właściwie rozpoznać i ocenić lokalne warunki w swoim ogrodzie albo na balkonie. Jeśli miejsce jest przez cały dzień nasłonecznione, być może zajdzie potrzeba zacienienia bardziej wrażliwego gatunku. Zwłaszcza, jeśli drzewko ma stanąć w otoczeniu murów. Ogród z trawą, krzewami i żywopłotem ma tę zaletę, że wilgotność powietrza jest tam zwykle wyższa.

W naszych warunkach dobrym wyborem może być klon, lipa, jałowiec, cis, grab, buk, głóg albo dzika jabłoń. Ważne jest też, aby właściwie rozpoznać i ocenić lokalne warunki w swoim ogrodzie albo na balkonie.

W okolicy wietrznej drzewo będzie potrzebowało więcej wody, ale będzie mniej narażone na choroby grzybowe. Z kolei w bardzo zacienionym ogrodzie wybór gatunku rośliny jest mocno ograniczony. Można próbować sił z cisem albo cyprysikiem, ale tak naprawdę nie ma roślin cieniolubnych, są jedynie cienioznośne. Pewnym rozwiązaniem jest prześwietlenie ogrodu, na przykład poprzez podkrzesanie drzew, albo skrócenie wysokiego żywopłotu. Ewentualnie przeprowadzka…

Osobiste upodobania vs. możliwości

Wiele osób kocha kwitnące drzewa albo marzy o bonsai obsypanym jesienią owocami. Innym z kolei najbardziej podobają się jałowce albo sosny. Jeśli ktoś ma upatrzony konkretny gatunek, powinien zawczasu dowiedzieć się, jakie to drzewo ma wymagania i porównać je z możliwościami swojego ogrodu. Lepiej zrezygnować z ulubionego drzewa, niż patrzeć, jak w złych warunkach słabnie i w końcu umiera.

Jeśli ktoś ma upatrzony konkretny gatunek, powinien zawczasu dowiedzieć się, jakie to drzewo ma wymagania i porównać je z możliwościami swojego ogrodu.

Podlewanie i nawożenie bonsai w ogrodzie

Pielęgnowanie bonsai w ogrodzie różni się od pielęgnowania zwykłych roślin doniczkowych. Chodzi przede wszystkim o to, że bonsai sadzony jest do bardzo małych i płaskich naczyń. W rezultacie ma mocno ograniczone możliwości gromadzenia wody i pokarmu.

Trzeba codziennie kontrolować wilgotność podłoża w doniczce. Jeśli bryła korzeniowa przeschła, należy podlać. Jeśli ziemia jest jeszcze wilgotna, trzeba się wstrzymać z podlewaniem do następnego dnia.

Trzeba codziennie kontrolować wilgotność podłoża w doniczce. Jeśli bryła korzeniowa przeschła, należy podlać. Jeśli ziemia jest jeszcze wilgotna, trzeba się wstrzymać z podlewaniem do następnego dnia. W żadnym wypadku nie wolno podlewać bonsai schematycznie, każdego dnia o stałej porze. Także bez odpowiedniego nawożenia nie ma mowy o trwałym sukcesie w tworzeniu bonsai. Proporcja głównych składników nawozu, czyli azotu, fosforu i potasu musi być dobrana do gatunku drzewa i pory roku.

Rośliny uprawiane w formie ogrodowego bonsai wymagają znacznie więcej uwagi i pielęgnacji niż inne w tym samym ogrodzie. Jeśli chodzi o zasilanie nawozem, trzeba zachować niezwykłą oszczędność. Wystarczy, że wczesną wiosną i późnym latem wyłożycie wokół rośliny ściółkę zmieszaną z kompostem.

Podlewać należy regularnie, najlepiej wodą deszczową, a bryła korzeniowa roślin zimozielonych nie powinna wyschnąć również zimą. Wiele roślin nie znosi wapnia, dlatego do podlewania nie należy stosować twardej wody z wodociągów. Zabieg wykonuje się rano albo wieczorem, co pozwala uniknąć szybkiego odparowania cennej wilgoci. Glebę podczas sadzenia trzeba spulchnić żwirem, aby ochronić korzenie przed zastojem wody. 

Zimowanie ogrodowych bonsai

Rodzime bonsai są bardzo odporne na mrozy i znoszą przemarzanie bryły korzeniowej. Istnieje raczej niebezpieczeństwo, że ucierpią zimą z braku wody. Nadziemna część rośliny ciągle wyparowuje wilgoć, natomiast zmarznięte korzenie nie są w stanie jej dostarczyć. Przed zimą trzeba drzewo bardzo obficie podlać. Również okresy odwilży trzeba wykorzystać na uzupełnienie wody w bryle korzeniowej.

Zimujące na zewnątrz bonsai można zadołować w ziemi, podstawę drzewa obłożyć gałęziami świerkowymi albo słomą, a koronę osłonić włókniną przed mroźnym wiatrem i ostrym słońcem.

Zimujące na zewnątrz bonsai można zadołować w ziemi, podstawę drzewa obłożyć gałęziami świerkowymi albo słomą, a koronę osłonić włókniną przed mroźnym wiatrem i ostrym słońcem. Niektórzy przed dołowaniem wyjmują drzewko z doniczki. Dzięki temu korzenie mają dostęp do wilgoci w ziemi, a doniczka nie zabrudzi się, ani nie ulegnie zniszczeniu.

W żadnym wypadku nie należy drzewa pozostającego w zimowym spoczynku przenosić do ogrzewanego pomieszczenia. Bonsai zacznie wypuszczać pędy i już nie będzie mogło powrócić na chłód.

Rośliny towarzyszące ogrodowemu bonsai

W tradycyjnym japońskim ogrodzie ogrodowe bonsai rosną najczęściej w towarzystwie bambusa, ale też innych traw. Ulubioną rośliną kwiatową towarzyszącą bonsai są hortensje i kosaćce, a jesienią chryzantemy. Ważne są też rozmaite rodzaje mchów, które okrywają powierzchnię i są również starannie pielęgnowane.