Altana ogrodowa - budowa, pozwolenia, materiały

Zadaszone altany buduje się przede wszystkim po to, aby móc schronić się przed słońcem czy deszczem. Najlepszym miejscem na altanę jest zaciszne miejsce w głębi ogrodu, z dala od hałasu ulicy. Altana powinna być tak zbudowana, aby roztaczał się z niej widok na cały ogród lub jego najpiękniejsze miejsca.

Szczególnie uroczo wygląda altana opleciona pnączami i wkomponowana w roślinność. Można ją udekorować donicami z kwiatami. Jeśli ogród jest widoczny z ulicy, warto obsadzić altanę wysokimi krzewami, które zasłonią widok i stworzą atmosferę intymności. Ponadto krzewy wyciszą otoczenie, osłonią od wiatru i zapewnią przyjemne zacienienie.

Podczas wyszukiwania miejsca na budowę altany trzeba się kierować różnymi kryteriami

Funkcja i wykorzystanie altany

Altana ogrodowa nie jest jakimś tam „obiektem w ogrodzie”, ale bardzo szczególnym elementem jego urządzenia. Od lekkich konstrukcji do solidnych rustykalnych pawilonów istnieją altany w każdej formie i wielkości, odpowiednie dla każdego gustu. W przeciwieństwie do klasycznych szop ogrodowych, w altanie nie przechowuje się żadnych narzędzi. 

Altana służy raczej jako przedłużenie tarasu, gdzie przytulny kącik wypoczynkowy z dekoracyjnymi meblami zachęca do pobytu. Altana wyróżnia się ogólnie tym, że jasna i przewiewna, a jednocześnie chroni przed deszczem i słońcem. Siedząc tam można podziwiać swój ogród z innej perspektywy, niż z tarasu. Altana ogrodowa tworzy eleganckie ramy i szczególny nastrój dla spotkań przy kawie albo małych uroczystości. Czy to otoczona kwiatami w lecie, czy obsypana śniegiem w zimie – zadbana altana ogrodowa przez cały rok stanowi piękny widok. 

Z czego zbudować altanę? Materiały

Planując altanę w ogrodzie trzeba najpierw podjąć zasadniczą decyzję, czy ma być ona zbudowana z drewna, z metalu, a może lekka i rozkładana. Metal jest bardzo stabilny, łatwy w pielęgnacji i daje efekt lekkości. Konstrukcja ze stali lub aluminium jest najczęściej kombinacją z elementami z odpornych na wilgoć tkanin i tworzyw sztucznych. W zależności od potrzeby mogą one zamykać lub otwierać poszczególne ściany pawilonu. Szczególnie cenne i trwałe jest zastosowanie ścian ze szkła. Takie rozwiązanie wygląda szczególnie filigranowo i przypomina ogrodowe obiekty barokowe. 

Klasyczna altana ogrodowa z drewna wygląda natomiast rustykalnie i bez problemu pozwala się wkomponować w każdy praktycznie projekt ogrodu. Podobnie jak do budowy tarasu, tak i do altany należy wybrać drewno odporne na wpływy atmosferyczne. Najbardziej korzystne cenowo rodzime gatunki sosny i świerka nie należą jednak do najbardziej trwałych i wymagają odpowiedniej impregnacji oraz okresowej konserwacji. Lepsze właściwości posiada drewno modrzewiowe albo dębowe, co wiąże się oczywiście z wyższą ceną materiału. 

Im jaśniejszy jest kolor pomalowanego drewna, tym większy efekt tworzy altana z daleka. Wybierając materiał trzeba się kierować kilkoma czynnikami: odporność na deszcz i wiatr, szczelność, odporność na promieniowanie UV i ochrona przed słońcem. Jeśli altana ma być wykorzystywane również jesienią, należy wybrać wariant zamknięty z oknami i drzwiami. 

Czy warto zbudować altanę z drewna?

Altany najczęściej buduje się z drewna. Drewno musi być okorowane, gdyż pod korą bytują szkodniki, które mogą je uszkodzić. Tanim rozwiązaniem jest drewno sosnowe lub świerkowe, które jednak nie należy do najbardziej trwałych. Jeśli chcemy, aby altana przetrwała dłużej, warto zastosować trwalsze i droższe drewno dębowe, jodłowe lub modrzewiowe. Możemy kupić drewno impregnowane lub samodzielnie je zaimpregnować. Drewno można następnie pomalować bejcą i lakierem.

Altany buduje się również z kutej stali lub prętów, które powinny być pomalowane w celu zabezpieczenia przed korozją. Takie altany najbardziej pasują do niewielkich ogrodów. Spotyka się również altany murowane, które składają się z ceglanej podmurówki i dużych okien. Tego rodzaju budyneczki mogą przydać się również zimą jako składziki na narzędzia.

Konstrukcja altany musi być przymocowana do podłoża. Duże altany buduje się na fundamentach betonowych, mniejsze - na punktowych.

Czym pokryć dach altany?

Do pokrycia dachu altany najczęściej stosuje się deski. Aby uzyskać lepsze zabezpieczenie przed deszczem, na wierzchu kładzie się papę, strzechę, gont bitumiczny lub drewniany, blachę cynkową lub miedzianą. Dach pokryty dachówką wymaga mocniejszej konstrukcji. 

Ażurowe konstrukcje mogą zostać na tyle gęsto obsadzone pnączami, że zabezpieczą przed słońcem i deszczem. Takie altany różnią się od pergol tym, że posiadają ścianki, a nie ażurowe zadaszenie porośnięte pnączami. Te ostatnie chronią od słońca, lecz nie od deszczu. Podłogę altany można pozostawić ziemną. Można również zbudować ją z desek lub z takich samych elementów jak ścieżki ogrodowe.

Wielkość i lokalizacja altany

Ważne jest, aby znaleźć właściwą wielkość altany. Ogrodowy pawilon nie powinien być zbyt wielki, aby nie powiększać kosztów budowy i nie zajmować zbyt wiele miejsca. Poza tym musi wymiarami pasować do całości urządzenia ogrodu. Nie może być też zbyt mały, ponieważ taki nie spełni planowanych zadań. 

Podczas wyszukiwania miejsca na budowę altany trzeba się kierować różnymi kryteriami: Czy altana ma przylegać do domu, czy też tworzyć atrakcję pośrodku ogrodu? Czy należy brać pod uwagę nachylenie terenu albo wysokie drzewa obok? Nakład pracy związany z budową altany zależy od lokalnych warunków; bardziej czasochłonne będzie uporządkowanie i wyrównanie terenu niż postawienie obiektu na równym trawniku.

Trzeba też pamiętać, że swoboda budowy dotyczy tylko określonych obiektów. Jeśli altana miałaby mieć charakter dużej budowli ogrodowej, może się zdarzyć, że konieczne będzie zgłoszenie takiej budowy do właściwego urzędu. Nawiasem mówiąc, zgłoszenie musi nastąpić przed rozpoczęciem prac budowlanych. W terminie 30 dni od zgłoszenia, urząd wystawia decyzję o sprzeciwie albo wydaje milczącą zgodę na budowę.      

Konstrukcja i zgłoszenie altany

Tradycyjnie altanka ma kształt okrągły lub wieloboczny. Ma lekką, ażurową konstrukcję wystarczającą do uniesienia dachu. Najprostsze do zbudowania są altanki na planie kwadratu lub prostokąta. Niekiedy altanki swoją formą przypominają domki z dużymi oknami.

Jeśli chcemy, aby altana była porośnięta pnączami, unikajmy lakierowania. 

Kontrowersje budzi zagadnienie, czy na budowę altany w ogrodzie potrzebne jest zezwolenie.

Altanaez pozwolenia i zgłoszenia?

Zmienione przepisy Prawa budowlanego obowiązują od 19 września 2020 roku i zgodnie z Ustawą z dnia 13 lutego 2020 roku wprowadzają dla właścicieli działek pewne istotne udogodnienia. Zapisy znowelizowanej ustawy zmieniają listę obiektów, które można zbudować bez obowiązku uzyskiwania pozwolenia na budowę, a nawet bez konieczności zgłaszania takiej budowy. 

Zgodnie z Art. 29. 2 wyżej wymienionej Ustawy nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia budowa m.in.:

• wolno stojących altan o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki;
• altan działkowych i obiektów gospodarczych, o których mowa w ustawie z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2176 oraz z 2020 r. poz. 471);
• przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 50 m².

Altana – zrób to sam!

W sprzedaży są dostępne gotowe altany do własnoręcznego montażu. Altanę można również wykonać samemu. Konstrukcja musi być przymocowana do podłoża, aby oparła się naporowi wiatru. Duże altany buduje się na betonowych fundamentach, do których poszczególne elementy przymocowuje się za pomocą kotew. Mniejsze altany i zadaszenia ogrodowe mogą posiadać fundamenty punktowe. Należy wykopać doły o głębokości do 80 cm i szerokości trzykrotnie większej niż słupy altany. Doły te należy wypełnić gruzem i zalać betonem, a następnie umieścić w nich kotwy do zamocowania słupów.

Zarówno metalowe jak i drewniane elementy altany powinny być zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych. Jeśli chcemy, aby altana była porośnięta pnączami, unikajmy lakierowania. Elementy altany powinny być na tyle szorstkie, aby rośliny mogły się do nich przyczepiać. Dach altany powinien być odpowiednio lekki (wykonany np. z blachy lub strzechy). Jeśli dach ma być pokryty papą lub gontem, musi posiadać odpowiednie deskowanie.

Obsadzenie altany roślinami

Altana powinna optycznie wzbogacić ogród i harmonijnie wpisać się w ogólny plan. Doskonale daje się wykorzystać jako podpora dla roślin pnących. Można na przykład nad dachem spleść pędy glicynii, której ogromne grona białych i liliowych kwiatów tworzą bajeczną zasłonę. Wspaniale prezentują się też w takim miejscu róże pnące w towarzystwie powojników, jak również wiciokrzew i bluszcz. Także jednoroczne rośliny pnące jak tunbergia oskrzydlona albo nasturcja większa będą się chętnie wiły po słupach i ramach. Uważać należy natomiast na winobluszcz pięciolistkowy (dzikie wino), który potrafi czasem bardziej zarosnąć małą budowlę, niż ją ozdobić. Jeśli altana ma ściany gładkie, można do nich przymocować podpory w formie krat. W oknach altany można z kolei postawić skrzynki z kwiatami.