Hortensje – rodzaje, odmiany, poradnik pielęgnacji

Skąd pochodzą hortensje?

Hortensje to krzewy, pnącza i niewielkie drzewka, należące do rodziny hortensjowatych, która obejmuje około 80 gatunków. Pochodzą głównie z Azji, ale rosną również w Ameryce Północnej, Andach i Chile. W środowisku naturalnym rosną w lasach, na skalistych stokach i wzdłuż wybrzeży. Wiele gatunków i odmian uprawianych jest jako rośliny ozdobne. Różnią się one porą kwitnienia, wyglądem i kolorem kwiatów, a także ich wielkością. Imponujące kwiatostany mają formę wiech i baldachów, które mogą być wypukłe, płaskie, stożkowate lub niemal kuliste. Mogą w nich występować dwa rodzaje kwiatów – drobne, niepozorne kwiaty płodne i duże kwiaty płonne. Liście są sezonowe lub zimozielone o eliptycznym, jajowatym lub zaokrąglonym kształcie.

Rodzaje i odmiany hortensji

Gatunki hortensji uprawiane w ogrodach prezentują się bardzo efektownie, dlatego są chętnie wybierane i cieszą się dużą popularnością. Różnią się od siebie wielkością, kształtem kwiatostanów i kolorem kwiatów. Niektóre kwitną na pędach jednorocznych, a inne na dwuletnich. Najczęściej uprawiane hortensje to:

Hortensja ogrodowa

Hortensja ogrodowa należy do najbardziej znanych i chętnie uprawianych gatunków. Jest gęstym, niedużym krzewem, który osiąga wysokość nieprzekraczającą 1,5 metra. W ogrodach najczęściej uprawiane są kultywary i mieszańce z hortensją kosmatą. Liście mają owalny kształt, są gęsto rozmieszczone na łodydze. Są skórzaste i błyszczące, zwykle ciemnozielone, choć mogą mieć jasne przebarwienia. Kwitnie na pędach dwuletnich od czerwca do jesieni. Kwiaty zebrane są w okazałe baldachy złożone z dużych kwiatów płonnych i drobnych kwiatów płodnych. Kwiatostany w zależności od odmiany mogą być kuliste, dyskowate lub półokrągłe. Kwiaty są białe, różowe, czerwone, fioletowe, niebieskie i dwubarwne. Ich kolor możemy zmienić poprzez modyfikację odczynu podłoża. W przypadku odczynu zbliżonego do zasadowego uzyskamy różowe lub czerwone kwiaty. Na glebach kwaśnych kwiaty będą niebieskie. Utrzymując odczyn pomiędzy 5,5 pH a 6,5 pH, możemy uzyskać kwiaty dwukolorowe. Modyfikowanie koloru poprzez zmianę odczynu nie sprawdzi się w przypadku odmian o białych kwiatach. Najciekawsze odmiany hortensji ogrodowej to:

• ʹMariesii Variegata ma parasolowate baldachogrona. Kwiaty płodne mogą być jasnoróżowe, niebieskie lub niebiesko-fioletowe. Kwiaty płonne są białe. Liście są zielone, pikowane i mają charakterystyczne, kremowe brzegi,

• ʹLeuchtfeuerʹ ma kwiaty w intensywnym, czerwono-różowym kolorze z kremową plamką w środku każdego z nich. Zebrane są w bardzo duże i okazałe kwiatostany,

• ʹMagical Noblesseʹ to odmiana o charakterystycznych, biało-pistacjowych kwiatach. Początkowo kwiaty są białe, a później w zewnętrznej części przebarwiają się na zielono. Kwiatostany mają kulisty kształt i średnicę około 20 centymetrów,

• ʹEndless Summer The Brideʹ jest odmianą często uprawianą w donicach i jest odporna na warunki atmosferyczne. Białe kwiaty z delikatnym, różowym zabarwieniem zebrane są w duże kwiatostany,

• ʹMagical Coralʹ kwiaty najpierw w kolorze zielonkawym, jednak w miarę wzrostu przebarwiają się na różowo, dzięki czemu zachwycają dwubarwnymi kombinacjami,

• ʹBlue Waveʹ ma płaskie kwiatostany, w których kwiaty płonne są różowe lub niebieskie, a kwiaty płodne mają niebieski odcień. Odmiana jest odporna na ujemne temperatury.

Hortensja bukietowa

Hortensja bukietowa jest dużym, okazałym krzewem, który może dorastać do nawet 5 metrów wysokości, zwykle jednak nie przekracza 3 metrów. To gatunek o dużej mrozoodporności, dlatego możemy go bez obaw uprawiać w naszym klimacie. Kwitnie na pędach jednorocznych. Kwiatostany są duże i stożkowate, mogą mieć długość 40 centymetrów. Zbudowane są z niepozornych kwiatów płodnych i dekoracyjnych kwiatów płonnych. Kwiatostany najczęściej są kremowobiałe, mogą być jednak również jasnozielone lub różowe. W przypadku większości odmian zmieniają barwę w zależności od fazy wzrostu. Najciekawsze odmiany to:

• ʹEverestʹ kwitnie od lipca do września. Kwiatostany są duże i mogą mieć długość 40 centymetrów. Początkowo są białe, a z czasem przebarwiają się na różowo. Liście są ciemnozielone,

• ʹLimelightʹ to odmiana kwitnąca od sierpnia do października. Kwiatostany są zielonkawo-żółte, a z czasem stają się kremowobiałe. Osiąga wysokość do 3 metrów,

• 'Silver Dollar' ma purpurowe, sztywne i wyprostowane pędy. Liście są jajowate, mają ząbkowane brzegi, jesienią czerwienieją. Obficie kwitnie od lipca do października, tworząc duże, stożkowate baldachy o długości 30 centymetrów. Kwiaty płonne początkowo są lekko limonkowe, później kremowobiałe, a pod koniec kwitnienia delikatnie różowe,

• 'Bombshell' to niska odmiana, która osiąga wysokość 1 metra. Ma rozłożysty pokrój i kwitnie od czerwca aż do października. Kwiatostany są okazałe i mają długość nawet 25 centymetrów. Baldachy są stożkowate, kremowobiałe, a w fazie przekwitania przybierają delikatny, różowy odcień,

• 'Pinky Winky' osiąga wysokość około 1,5 metra. Rośnie znacznie wolniej niż pozostałe odmiany hortensji bukietowej. Kwitnie od lipca do września. Kwiatostany są stożkowate i okazałe, na początku białe, a z czasem różowieją. Pod koniec lata przebarwiają się na czerwono i takie pozostają do końca kwitnienia.

Hortensja dębolistna

Hortensja dębolistna jest krzewem, który osiąga 2 metry wysokości. Mocno rozrasta się na boki za pomocą pędów rozłogowych. Jest gatunkiem wolno rosnącym, dlatego potrzebuje dość dużo czasu, aby osiągnąć docelowy rozmiar. Pędy się rozgałęziają, początkowo są miękkie i owłosione, z upływem czasu drewnieją. Gatunek swoją nazwę zawdzięcza liściom, które są podobne do liści dębu czerwonego, jednak są od nich znaczenie większe. Liście są szerokie i mocno klapowane na brzegach, po zewnętrznej stronie zielone z wyraźnym unerwieniem. Od spodu są jaśniejsze i mają delikatne, srebrne owłosienie. Jesienią przebarwiają się na czerwono i bordowo, mogą mieć fioletowe zabarwienie. Kwitnie na pędach dwuletnich od lipca do września. Duże, wiechowate i stożkowate kwiatostany osadzone są na szczytach pędów i składają się z małych kwiatów płodnych i dużych kwiatów płonnych. Mogą być białe lub kremowe, z czasem przebarwiają się na różowo. Chętnie uprawiane odmiany to:

• 'Snow Queen' to odmiana, której liście przebarwiają się jesienią na kolor brązowo-purpurowy z niebieskim odcieniem. Kwiatostany są stożkowate i duże, mogą mieć długość 30 centymetrów. Kwiaty płodne są drobne i żółtozielone, a płonne są duże i białe, z czasem różowieją,

• 'Harmony' to rzadko spotykana, bardzo ciekawa odmiana. Ma zwarty, kopulasty pokrój i osiąga 2 metry wysokości. Liście jesienią przebarwiają się na kolor fioletowo-brązowy. Kwiatostany są duże i wiechowate, początkowo białe. Z czasem zmieniają barwę na różową, a następnie zieloną,

• 'Little Honey' jest odmianą karłowatą, która dorasta do 0,8 metra. Liście wiosną są złocisto-żółte, latem jasnozielone, a jesienią wybarwiają się w odcieniach pomarańczowego i czerwonego. Kwiatostany są wiechowate i białe,

• 'Burgundy' to odmiana, której liście wybarwiają się jesienią na kolor czerwono-winny. Kwiatostany są duże i wiechowate, najpierw białe, a z czasem czerwienieją.

Hortensja pnąca

Hortensja pnąca jest mniej znanym gatunkiem. To wyjątek, który nie jest krzewem, ale pnączem. Jej pędy mogą mieć długość od 15 do 25 metrów. Są długie, wiotkie i elastyczne, za pomocą korzeni przybyszowych wspinają się po murach, drzewach i ogrodzeniach. Liście są ząbkowane na brzegach, błyszczące, szerokojajowate i intensywnie zielone. Jesienią przebarwiają się na żółto. Ozdobą tego gatunku hortensji są białe, baldachowate kwiatostany, które pojawiają się na przełomie czerwca i lipca. Złożone są z niepozornych, drobnych kwiatów płodnych i większych kwiatów płonnych. Młode egzemplarze nie kwitną, na kwitnie trzeba poczekać zwykle 5-6 lat od posadzenia. W uprawie najczęściej spotykane odmiany to:

• 'Mirranda' to odmiana o ciemnozielonych liściach z szerokim, żółtym obrzeżem. Liście są owalne, ząbkowane i osadzone na długich ogonkach. Kwiaty są białe lub zielonobiałe w środku. Tworzą płaskie, baldachogroniaste kwiatostany,

• 'Take a Chance' ma białozielone, niemal okrągłe, cętkowane liście, które mają średnicę od 5 do 10 centymetrów. Kwiatostany są luźne, płaskie, baldachogroniaste i składają się z licznych kwiató płodnych i nielicznych kwiatów płonnych,

• 'Cordifolia'to wolno rosnąca odmiana karłowata. Liście zielone i błyszczące od góry, a od spodu białozielone, pikowane na brzegach. Kwiaty płodne są kremowe, a kwiaty płonne białe.

Hortensja krzewiasta (drzewiasta)

Hortensja krzewista nazywana jest również drzewiastą lub krzaczastą. Jest krzewem osiągającym 2-3 metry wysokości. Ma wzniesione, sztywne pędy, które pod ciężarem kwiatostanów mogą rozkładać się na boki. Najpierw są zielone, a z upływem czasu drewnieją. Liście są mocno pikowane, zielne, sercowate i ostro zakończone, od spodu pokryte delikatnym meszkiem. Kwitnie od czerwca do września. Kwiatostany są bardzo dekoracyjne, zwykle kuliste i składają się przede wszystkim z kwiatów płonnych. Kwiaty płonne są białe i duże, a płodne małe, białe i z czasem zieleniejące. Popularne odmiany to:

• 'Hayes Starburst' to odmiana o półpełnych, biało-zielonkawych kwiatach , które są zebrane w okazałe, kuliste kwiatostany,

• 'Grandiflora' ma duże, kuliste kwiatostany składające się z białych kwiatów płonnych, które z czasem różowieją.

Hortensje – warunki uprawy

Uprawa i pielęgnacja hortensji nie jest trudna, pod warunkiem że będą przestrzegane pewne zasady. Hortensje do właściwego wzrostu potrzebują zapewnienia odpowiedniego stanowiska. Wybierając miejsce, zwróćmy uwagę, aby nie było zbyt nasłonecznione, lepiej wybrać półcieniste i osłonięte przed silnym wiatrem. Najlepiej sadzić je przy ścianie budynku, altanie, murku, tarasie albo w sąsiedztwie innych, wyższych roślin. Może to być miejsce, które będzie oświetlone przez część dnia, a przez resztę zacienione. Na słonecznym stanowisku sadzimy hortensję bukietową i dębolistną.

Hortensje najlepiej rosną na glebach żyznych, przepuszczalnych i próchniczych, bogatych w składniki odżywcze. Odczyn powinien być kwaśny lub lekko kwaśny o odczynie pH od 4,5 do 6,5. Podłoże można zakwasić, wymieniając je przy sadzeniu na kwaśny torf. Jeżeli posadziliśmy rośliny w innej glebie, to można ją zakwasić przez podsypanie torfem i przekopanie. Możemy również zastosować specjalne nawozy zakwaszające lub ściółkować igliwiem albo korą. Zbite podłoże powinniśmy rozluźnić, lekko je przekopując.

Hortensje nie lubią gleb gliniastych i nieprzepuszczalnych, które sprzyjają zatrzymywaniu wilgoci na wysokości korzeni, co może być przyczyną ich gnicia i obumierania.

Sadząc hortensje w donicy, musimy pamiętać o tym, że potrzebuje takiej samej ziemi jak przy sadzeniu na rabatach. Najlepiej zastosować podłoże przeznaczone specjalnie dla tych roślin, które spełnia wszystkie wymagania.

Pielęgnacja hortensji

Hortensje potrzebują wilgotnego podłoża. Jest to bardzo ważne, ponieważ wytwarzają dużo masy zielnej i kwiatów, do czego konieczna jest wilgoć. Bez niej pędy, liście i kwiaty będą więdnąć i usychać. Rośliny powinniśmy regularnie podlewać, szczególnie w suche i gorące dni. Podłoże powinno być stale wilgotne, jednak zbytniego zalania, które może odbić się na hortensjach niekorzystnie. Podlewając, unikajmy moczenia liści i kwiatostanów. Hortensje warto ściółkować, dzięki temu ograniczymy parowanie wilgoci i utrzymamy kwaśny odczyn gleby.

Hortensje lepiej rosną i obficiej kwitną wtedy, gdy są nawożone. To rośliny, które mają wysokie zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Do zasilania najlepiej wybrać dedykowane im nawozy lub nawozy do roślin kwasolubnych, które nie zawierają dużej ilości wapnia. Wybierajmy takie, które mają dodatek żelaza i magnezu, dzięki czemu zapobiegniemy jasnym odbarwieniom liści. Hortensje nawozi się zwykle 2-3 razy w sezonie, pierwszy raz na początku wegetacji wczesną wiosną, a ostatni raz do końca lipca. Nawożenie jesienią mogłoby zaburzyć naturalny proces drewnienia i doprowadzić do tego, że rośliny byłyby bardziej narażone na przemarzanie.

Rośliny mogą przemarzać, dotyczy to szczególnie młodych egzemplarzy, dlatego powinniśmy je odpowiednio zabezpieczyć. Po opadnięciu liści związujemy hortensje tak, by nadać im kształt stożka. Następnie owijamy agrowłókniną lub słomianą matą. Korzenie zabezpieczamy, podsypując wokół roślin korę, drobne gałązki i torf. Odsłaniamy rośliny po zimie dopiero wtedy, gdy zaczną się utrzymywać dodatnie temperatury.

Cięcie hortensji jest uzależnione od gatunku. Przycinać można przede wszystkim te, które zakwitają na pędach jednorocznych. Zabieg powinniśmy przeprowadzić wczesną wiosną w marcu lub kwietniu, zanim pojawią się pierwsze liście. Usuwamy również uszkodzone oraz chore pędy.

Sadzenie hortensji

Po wybraniu odpowiedniego miejsca wykopujemy dołek, który będzie dwa razy większy niż bryła korzeniowa. Wypełniamy go gotową ziemią lub żyznym podłożem zmieszanym z torfem. Możemy, zamiast torfu użyć również kompostu. Gleba wokół wybranego miejsca powinna być przekopana, by pozbyć się chwastów. Sadzonkę dobrze jest wcześniej namoczyć w wodzie, a następnie delikatnie wyjmujemy ją z pojemnika, uważając, żeby jej nie uszkodzić. Umieszczamy ją w przygotowanym wcześniej dole na takiej samej głębokości, jak rosła w pojemniku.

Hortensje możemy sadzić od wiosny do jesieni, jednak najlepiej zrobić to wczesną wiosną w marcu lub kwietniu. Jeżeli zostały prawidłowo zasadzone, to mogą zakwitnąć jeszcze w tym samym sezonie.

FAQ - Najczęściej zadawane pytania

Dlaczego hortensje nie kwitną?

Przyczyną problemów z kwitnięciem może być przemarznięcie zimą lub w czasie wiosennych przymrozków, zbyt zasadowy odczyn pH podłoża, za mała wilgotność gleby lub nieodpowiednie stanowisko.

Co ile podlewać hortensje?

Hortensje powinno się podlewać 2-3 razy w tygodniu, dbając o to, by podłoże było stale wilgotne, ponieważ to rośliny o wysokich wymaganiach wodnych.

Kiedy nawozić hortensje?

Hortensje nawozimy przez cały okres kwitnienia. Nawożenie rozpoczynamy wczesną wiosną.

Co lubią hortensje?

Hortensje lubią stanowiska półcieniste, wyjątkiem jest hortensja bukietowa. Najlepiej rosną w żyznym podłożu, w przeciętnej ziemi ogrodowej kwitną mniej obficie.

Po czym poznać, że odczyn pH jest zbyt wysoki?

Objawem zbyt wysokiego odczynu są blade liście, które zbyt wcześnie przebarwiają się na żółto. Jest mało pąków kwiatowych, a kwiatostany są niewielkie.

Dlaczego na kwiatach pojawiają się brązowe plamki?

Drobne, brązowe plamki, które pojawiają się na kwiatach hortensji to oznaka choroby, jaką jest szara pleśń. Do jej rozwoju dochodzi w wyniku częstych opadów deszczu, silnego zacienienia i nadmiernego zagęszczenia roślin.

Jakie choroby atakują hortensje?

Chorobą, która najczęściej atakuje hortensje, jest chloroza. Jej przyczyną są nieodpowiednie warunki siedliskowe i błędy popełnione w pielęgnacji. Inną chorobą, która dotyka rośliny, jest mączniak prawdziwy.