Kompendium uprawy | Tuja szmaragd (thuja occidentalis)

Tuja szmaragd (thuja occidentalis smaragd) – charakterystyka rośliny

Tuja szmaragd, znana również pod nazwą Thuja occidentalis 'Smaragd', to jedna z najpopularniejszych odmian żywotnika zachodniego. Roślina ta wyróżnia się smukłą sylwetką, z gęsto ułożonymi gałęziami i zimozielonymi igłami o intensywnie zielonej barwie – i to przez cały rok. W odróżnieniu od wielu innych odmian tui, które mogą brązowieć w chłodniejszych miesiącach, tuja szmaragd utrzymuje swój głęboki, zielony kolor także zimą, co czyni ją szczególnie atrakcyjną w ogrodzie.

Popularna tuja szmaragd porasta północną Kanadę i północ Stanów Zjednoczonych. Naturalne środowisko tego iglaka charakteryzuje się umiarkowanym klimatem z mroźną zimą i dość chłodnym latem. To sprawia, że tuja dobrze przystosowuje się do warunków klimatycznych, które panują w Polsce.

Tuja occidentalis 'Smaragd' ma umiarkowane tempo wzrostu – do 10-15 cm wysokości rocznie oraz do 20 cm szerokości. Natomiast po 10 latach osiąga do 3 m wysokości. Pokrój stożka (warto zaznaczyć, że tuja szmaragd sama z siebie zachowuje regularną, stożkowatą formę), odporność na warunki klimatyczne oraz intensywna barwa sprawiają, że jest to doskonała roślina polecana na żywopłoty nieformowane. Tuja smaragd odnajdzie się także jako soliter w ogrodzie.

Ciekawostka!

Mimo że tuja szmaragdowa cieszy się dużą popularnością, to jej sława nie jest wolna od kontrowersji. Krytycy zarzucają, że jest to roślina zbyt powszechnie występującą w przydomowych ogrodach, a jej masowe sadzenie może prowadzić do jednolitości krajobrazu. Jednak dla wielu ogrodników jej niewątpliwe zalety i ozdobny wygląd przewyższają te obawy.

Uprawa krok po kroku, czyli idealna tuja szmaragd w Twoim ogrodzie

Uprawa tui w ogrodzie nie jest skomplikowana – również i dla początkujących ogrodników. Dowiedzie się m.in., jakie warunki glebowe i stanowisko będą najlepsze, jak właściwie ją podlewać i nawozić oraz jak przycinać, aby zachować zdrowy i estetyczny wygląd.

Wybór sadzonki

Przy zakupie sadzonek tui szmaragd warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych elementów. Jakich?

Sadzonki powinny być zdrowe, z gęstą, równomiernie zieloną koroną. Unikajmy egzemplarzy zwłaszcza z pożółkłymi igłami lub z widocznymi uszkodzeniami mechanicznymi. Najlepiej wybierać sadzonki o wysokości od 50 cm do 1 metra, z uwagi na to, że większe rośliny trudniej się przyjmują.

Uwaga: Sadzonki z bryłą korzeniową umieszczoną w doniczce mają większe szanse na szybki i zdrowy wzrost, ponieważ ich system korzeniowy nie zostanie uszkodzony podczas umieszczania w gruncie.

Gleba i sadzenie

Ta odmiana żywotnika zachodniego najlepiej rośnie na podłoży żyznym i przepuszczalnym. Co więcej, tuja szmaragd wymaga kwaśnej gleby o pH w zakresie 5,5-6,5. Należy unikać sadzenia jej w podłożu ciężkim i gliniastym z uwagi na zatrzymywanie się wody (to z kolei sprzyja gniciu korzeni). 

Planując sadzenie tui szmaragd, należy wykopać w ogrodzie dołek o szerokości dwukrotnie przekraczającej bryłę korzeniową rośliny. Zaleca się, aby na dnie dołka umieścić warstwę drenażową (np. ze żwiru lub z drobnych kamieni), która będzie zapobiegać zastojom wody. Po umieszczeniu sadzonki w dołku należy zasypać ją ziemią, delikatnie ugnieść, a na końcu obficie podlać.

Natomiast sadząc tuje na żywopłot, warto zachować odległość 50-60 cm od ogrodzenia, a także zwrócić uwagę na odległości pomiędzy samymi iglakami. Przyjmuje się, że odmianę 'Smaragd' należy sadzić co 50 lub 60 cm.

Stanowisko 

Tuje szmaragd preferują miejsca dobrze nasłonecznione oraz stanowiska w półcieniu. Pamiętajmy o tym, że odpowiednia ilość światła słonecznego jest kluczowa dla utrzymania intensywnej barwy igieł przez cały rok. W pełnym słońcu roślina będzie miała gęstszy pokrój, z kolei w miejscach o ograniczonym dostępie do światła tuja może rosnąć wolniej, jej gałęzie mogą się przerzedzać, a kolor igieł  – nie być tak intensywny.

Warto również wybrać stanowisko, które będzie częściowo osłonięte od silnych, zimowych wiatrów – umieszczenie w miejscu osłoniętym przez budynki, płoty czy inne rośliny może pomóc w ochronie jej przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.

Podlewanie

Tuja szmaragd wymaga regularnego podlewania, a zwłaszcza w pierwszym roku po posadzeniu. Także w okresie wzrostu (wczesną wiosną i latem) roślina powinna być dość obficie nawadniana. Warto jednak zadbać o to, aby gleba była lekko wilgotna, ale nie mokra.

W okresie jesienno-zimowym zaleca się, aby ograniczyć podlewanie. Warto wiedzieć, że tuja szmaragdowa lepiej znosi krótkie okresy suszy niż nadmiar wody.

Tuja szmaragd – nawożenie

Aby zachować zdrowy wzrost i intensywne wybarwienie igieł, należy dostarczyć roślinie niezbędnych składników odżywczych. Najlepiej stosować nawozy dedykowane dla roślin iglastych, które zawierają odpowiednią ilość azotu, fosforu i potasu.

Pierwsze nawożenie warto przeprowadzić wczesną wiosną, zaraz po rozpoczęciu wegetacji. Kolejne dawki nawozu można aplikować do końca czerwca, co około 4-6 tygodni. Co ważne, należy unikać nawożenia późnym latem i jesienią, ponieważ może to pobudzić roślinę do wzrostu, co jest niekorzystne przed nadejściem zimy.

Przycinanie tui szmaragd

Regularne przycinanie tui szmaragdowej to nie tylko sposób na utrzymanie jej kształtu, ale także sprawdzona metoda na zagęszczenie korony. Pierwsze cięcie formujące można wykonać już w drugim roku po posadzeniu, skracając młode pędy o około 1/3 długości.

Najlepszym czasem na przycinanie tui szmaragd jest wiosna (przed rozpoczęciem intensywnego wzrostu). Cięcie można wykonać również latem, po zakończeniu pierwszej fali wzrostu. Należy unikać przycinania późnym latem i jesienią, aby nie narażać rośliny na uszkodzenia spowodowane mrozem.

Tuja szmaragd w ogrodzie – ciekawostki i pytania

Wiemy już, jak sadzić tuję szmaragd, a także, jak właściwie ją podlewać, nawozić i przycinać. Poniżej przedstawiamy inne ciekawostki dotyczące uprawy tui szmaragd w ogrodzie, a także najczęściej zadawane pytania.

• Tuja szmaragd jest odporna na zanieczyszczenia powietrza, co czyni ją ciekawym wyborem nie tylko do ogrodów domowych, ale również do ogrodów miejskich.
• Po przycięciu szybko odrasta, co pozwala na formowanie żywopłotów o ściśle określonych kształtach.
• Mimo że tuja szmaragd najlepiej rośnie na glebach żyznych i dobrze przepuszczalnych, to jest w stanie przetrwać na mniej urodzajnych podłożach, o ile zapewnione jest jej odpowiednie nawodnienie.
• Tuję szmaragdową można uprawiać w pojemniku. Powinien on być odpowiednio duży, aby zapewnić wystarczającą ilość miejsca do wzrostu. Wówczas tuja szmaragd wymaga odpowiedniego podlewania – gleba w pojemniku wyschnie szybciej niż w gruncie.

Jak szybko rośnie tuja szmaragd? 

Tak jak już wspominaliśmy, tuja szmaragd charakteryzuje się stosunkowo szybkim tempem wzrostu, osiągając roczny przyrost do 15 cm wysokości i do 20 cm szerokości. W sprzyjających warunkach, po 10 latach, może osiągnąć wysokość nawet 3 m.

Czym różni się tuja szmaragd od tui brabant?

Tuja szmaragd i tuja brabant to najpopularniejsze odmiany żywotnika zachodniego. Warto wiedzieć, że:

• tuja szmaragd ma bardziej stożkowaty i zwarty pokrój, co sprawia, że nie wymaga częstego formowania; tuja brabant ma natomiast odrobinę luźniejszy pokrój;
• tuja brabant rośnie szybciej niż tuja szmaragd, osiągając do 40 cm rocznie;
• tuja szmaragd przez cały rok zachowuje intensywnie zieloną barwę igieł, natomiast igły tui brabant mogą przybierać zimą brązowy odcień.

Czy tuja szmaragd musi być zabezpieczona na zimę?

Tuja szmaragd to roślina niezwykle odporna na niekorzystne warunki atmosferyczne, w tym na mróz i silne wiatry. Warto jednak pamiętać, o tym, że młode rośliny mogą wymagać dodatkowego zabezpieczenia przed ekstremalnie niskimi temperaturami, szczególnie w pierwszych dwóch latach od ich posadzenia. Aby zachować wilgoć w glebie i chronić korzenie przed mrozem, zaleca się nałożenie warstwy ściółki wokół podstawy pnia. 

W regionach z dużą ilością opadów śniegu warto dodatkowo zabezpieczyć tuje przed złamaniem się pędów pod ciężarem. Najlepszym rozwiązaniem będzie delikatne obwiązanie roślin sznurkiem. Dodatkowo zimowe wiatry mogą powodować wysuszanie roślin, co prowadzi do tzw. suszy fizjologicznej. Aby temu zapobiec, warto osłonić tuje ekranem z agrowłókniny lub ustawić wokół nich osłony wiatrowe.

Czy tuja szmaragd jest odporna na szkodniki i choroby?

Tuja szmaragd wykazuje dość dużą odporność na choroby i szkodniki. Najczęściej musi jednak zmagać się z chorobami grzybowymi, które wynikają z naszych błędów w uprawie. Pamiętajmy o tym, że grzyby atakują zwłaszcza rośliny osłabione, uszkodzone oraz świeżo zasadzone. O rozwoju choroby mogą świadczyć takie objawy jak: zmiany w zabarwieniu igieł, pojawianie się plam na roślinie, zamieranie pędów oraz zamieranie łusek. Najczęstsze choroby grzybowe tui szmaragd to: 

• fuzarioza,
• szara pleśń,
• fytoftoroza,
• opieńkowa zgnilizna korzeni (armillarioza),
• obrączkowa plamistość pędów,
• plamistość łusek,
• zamieranie wierzchołków pędów.

W naszych przydomowych ogrodach często spotykamy różne gryzonie, które mogą uszkadzać korzenie tui. Karczowniki ziemnowodne i norniki zwyczajne (często mylnie określane jako nornice) w poszukiwaniu pożywienia mogą przegryzać system korzeniowy, co z kolei prowadzi do osłabienia tui. Szkody mogą wyrządzać również zwierzęta domowe, takie jak psy, które zaznaczając teren moczem, mogą powodować wypalenie tui. Objawia się to zwłaszcza powstawaniem brunatnych plam na igłach.

Zagrożenie dla tuj stanowią także szkodniki owadzie, takie jak:

• miodownica cyprysikowa,
• miodownica żywotnikowa,
• misecznik tujowiec,
• licinek tujowiaczek,
• przędziorek sosnowiec.

Każdy ze szkodników może poważnie osłabić rośliny, powodując uszkodzenia, które z czasem mogą prowadzić do obumarcia.

Czy tuja szmaragd jest toksyczna / szkodliwa?

Warto zdawać sobie sprawę z tego, że tuja szmaragd zawiera tujon, czyli związek chemiczny, który uważany jest za toksyczny dla ludzi i zwierząt. Spożycie igieł tui (np. przez dzieci lub zwierzęta domowe) może prowadzić do silnych objawów zatrucia, a także wywoływać drgawki. Co więcej, podczas prac ogrodowych związanych z cięciem lub przesadzaniem tui warto używać rękawic, aby zminimalizować kontakt skóry z żywicą zawierającą tujon. Również resztki po cięciu powinny być odpowiednio utylizowane, aby nie były dostępne dla zwierząt.