Jak uprawiać arbuzy w ogrodzie? Pielęgnacja, podlewanie i odmiany

Jaki wygląda arbus?

W przypadku arbuza chodzi o roślinę jednoroczną, pokładającą się albo pnącą, o cienkich i długich pędach. Liście są obustronnie szorstko owłosione i głęboko klapowane. Żółte kwiaty pojawiają się pojedynczo w kątach liści. W naszym regionie jedna roślina rozwija trzy do czterech owoców. Owoce są pod względem botanicznym jagodami, z zewnątrz zabarwione ciemnozielono z jaśniejszymi smugami. Miąższ ma kolor ciemnoczerwony, pomarańczowy albo biały i składa się w 90% z wody. Zawiera bardzo niewiele kalorii, smakuje soczyście i orzeźwiająco. 

Zanim rozpocznie się wiosną uprawę arbuza, trzeba się wcześniej zdecydować na zakup sadzonek albo samodzielne ich wyhodowanie. 

Stanowisko dla arbuza

Arbuzy są znacznie bardziej wrażliwe na chłód niż dynie i ogórki, dlatego wybór stanowiska i czas sadzenia mają dla nich istotne znaczenie. Arbuz jako roślina jest wymagający co do stanowiska. Preferuje piaszczyste i próchniczne gleby. Zbyt ciężkie gleby utrudniają rozwój korzeni i sprzyjają powstawaniu zastojów wody. Zaleca się przed sadzeniem arbuza wymieszanie gleby z dużą ilością kompostu, co zapewni odpowiednie zaopatrzenie w składniki pokarmowe. 

Obok właściwej gleby melon potrzebuje ciepłego, słonecznego i osłoniętego od wiatru miejsca. Optymalne warunki można znaleźć przy południowej ścianie domu albo w szklarni. 

Odpowiedni czas sadzenia arbuza

Arbuz jest rośliną o wysokim zapotrzebowaniu na ciepło. Zbyt wczesne posadzenie może mieć katastrofalne skutki. Sadzonki arbuza należy sadzić w gruncie najwcześniej pod koniec maja i na początku czerwca; w szklarni można zaczynać sadzenie już od kwietnia. Trzeba mieć na uwadze, że arbuzy bardzo nie lubią temperatur niższych od +12°C. 

Mniej pracochłonną metodą od wysiewu nasion jest zakup wyrośniętych sadzonek.

Sadzonki arbuza

Zanim rozpocznie się wiosną uprawę arbuza, trzeba się wcześniej zdecydować na zakup sadzonek albo samodzielne ich wyhodowanie. 

Przygotowanie sadzonek arbuza we własnym zakresie nie jest trudne, a udatność kiełkowania jest wysoka. W tym celu należy od marca do kwietnia umieścić po jednym nasionku w doniczce na głębokości ok. 1-2 cm. Do kiełkowania wymagana jest temperatura powyżej 18°C, a idealna leży w zakresie 22-24°C. Jako miejsce do kiełkowania bardzo dobrze nadaje się parapet okienny i po 5-10 dniach można już zobaczyć pierwsze siewki. Kiedy tylko pojawia się pierwsze liście, można młode rośliny pikować do większych pojemników. Podczas przesadzania trzeba koniecznie zwracać uwagę, aby nie uszkodzić korzeni; arbuz zwyczajny jest bardzo wrażliwy na zranienie korzenia. 

Mniej pracochłonną metodą od wysiewu nasion jest zakup wyrośniętych sadzonek. Te można dostać w centrach ogrodniczych od maja do czerwca i od razu sadzić do gruntu. Zaletą takich sadzonek jest fakt, że bywają one szczepione na podkładkach dyni i są przez to mniej podatne na choroby korzeni. W przypadku planowanej uprawy większej liczby roślin, wadą zakupu sadzonek mogą być znacznie wyższe koszty. 

Arbuz – odmiany botaniczne i hodowlane

Słysząc słowo „arbuz”, większość ludzi myśli o wielkim zielonym owocu z różowym miąższem, w rzeczywistości gatunek wykazuje zarówno odmiany botaniczne, jak i liczne hodowlane. 

Arbuz ma bardzo wysokie zapotrzebowanie na wodę i nic dziwnego, skoro owoce zawierają jej tak dużo.

• Citrullus lanatus var. lanatus – do tej odmiany botanicznej należą uprawiane odmiany arbuza; chodzi o klasyczne arbuzy, które każdy zna.
• Citrullus lanatus var. citroides – dzika forma arbuza, rośnie głównie w Afryce. Miąższ tej odmiany nie jest różowy, ale żółtawy do jasnozielonego.
• Citrullus lanatus var. mucosospermus – ta odmiana jest uprawia w Afryce tylko ze względu na nasiona. Nasiona są bogate w białko i tłuszcze, i nie mają twardych osłonek. Gorzki miąższ nie nadaje się do spożycia.

Odmiany hodowlane uprawiane w Europie należą do pierwszej grupy. Spośród licznych kultywarów można polecić:

• ‘Bush Sugar Baby’ – nowa odmiana wyhodowana na bazie ‘Sugar Baby’; wcześnie dojrzewająca o mniejszych owocach (2-4 kg, 1-2 na roślinie); czerwony miąższ z ciemną skórką; roślina o zwartym pokroju (1 m2 na roślinę). 

• ‘Red Star’ – ciemna skórka i mocno czerwony miąższ o wysokiej zawartości cukru; wielkość owoców do 6-8 kg; potrzebuje 1,5 m2 na roślinę; nadaje się do uprawy w umiarkowanym klimacie.
• ‘Cromson Sweet’ – popularna odmiana arbuza o jasnozielonych, owalnych owocach; owoce o masie 5-8 kg; miąższ jasnoczerwony, aromatyczny; odporna na choroby roślin.
• ‘Small Shining Light’ – sprawdzona odmiana rosyjska o owocach z ciemnozieloną skórką.
• ‘Cream of Saskatchewan’ – arbuz o aromatycznym, jasnym miąższu.
• ‘Moon and Stars’ – odmiana szklarniowa ze wzorzystymi liśćmi i owocami.

Arbuzy są niskokaloryczne, słodkie i orzeźwiające; latem smakują dobrze także z lodami i jako dodatek do sera i sałatek.

Jak podlewać arbuzy?

Arbuz ma bardzo wysokie zapotrzebowanie na wodę i nic dziwnego, skoro owoce zawierają jej tak dużo. Kiedy roślina dobrze ukorzeni się na swoim stanowisku, trudno zahamować jej wzrost. Musi mieć tylko zapewnioną dostawę wody i pożywienia. Szczególnie latem ważne jest regularne podlewanie arbuza. W okresie tworzenia owoców gleba powinna być codziennie nawadniana, najlepiej każdego ranka. Trzeba też zwracać uwagę, aby woda była letnia, ponieważ roślina źle znosi zimne podlewanie. Można wykorzystać deszczówkę ze zbiornika. Nie należy przy podlewaniu moczyć liści, ponieważ zwiększa się przez to ryzyko zakażenia chorobą grzybową. 

Nawożenie - jak to robić?

Arbuz uchodzi za bardzo żarłoczną roślinę w ogrodzie – dobre zaopatrzenie w składniki pokarmowe jest bardzo ważne. Przed sadzeniem dobrze jest zasilić glebę dawką nawozu organicznego, a w ciągu lata podawać nawóz na bieżąco. 

Zbiory arbuza i zastosowanie

Około 40-45 dni po zapyleniu kwiatów, owoce stają się dojrzałe do zbioru. Świadczą o tym pewne oznaki: jedną z nich jest głuchy i tępy odgłos, kiedy stuka się w skórkę. Inną oznaką dojrzałości są więdnące liście albo ciemnozielona skórka z lekko żółtym śladem w miejscu leżenia. Tylko uwaga: arbuzy nie powinny być przejrzałe, ponieważ wtedy są bardzo wodniste i nieświeże w smaku. Owoc trzeba odciąć od łodygi ostrym nożem. 

Arbuzy są niskokaloryczne, słodkie i orzeźwiające; latem smakują dobrze także z lodami i jako dodatek do sera i sałatek.

Przechowywanie arbuzów

Z bardzo wysoką zawartością wody oraz specyficzną strukturą miąższu arbuzy nie dają się długo przechowywać. Całe owoce można przechowywać w temperaturze około 7°C przez tydzień albo dwa. Pokrojone owoce nie są trwałe i powinny być szybko spożyte. Decydująca dla długości okresu przechowywania jest nieuszkodzona nigdzie skórka arbuza. Ostrożne obchodzenie się z tymi ogromnymi owocami jest więc szczególnie ważne. Najlepiej jest ułożyć je w chłodnym i ciemnym miejscu, na przykład w chłodnej piwnicy. 

Niektórzy zastanawiają się, czy nie można by arbuzów zamrozić i potem spokojnie po kawałku cieszyć się ich smakiem. Generalnie ten sposób nie jest wart polecenia, ponieważ kawałki arbuza po rozmnożeniu staną się bardzo papkowate. Gdyby jednak ktoś chciał arbuza zblendować i pić w formie smoothie, może go spokojnie zamrozić.