Żywokost lekarski – uszkadza wątrobę? Przeczytaj, zanim zaczniesz stosować!

Żywokost lekarski - występowanie i pochodzenie

Mając przekonanie o pozytywnym działaniu żywokostu, powinno się też zapoznać z ryzykiem, jakie to zioło niesie. Okazało się mianowicie, że żywokost lekarski, a zwłaszcza jego korzenie, zawiera alkaloidy pirolizydynowe, które odznaczają się wysoką toksycznością.

Żywokost lekarski (Symphytum officinale) występuje pospolicie w umiarkowanych obszarach Europy, Azji i Ameryki Północnej. Od czasów starożytnych doceniano jego leczniczy wpływ na tępe urazy, jak siniaki, skręcenia i nadwyrężenia. Obecność w korzeniu i zielu żywokostu allantoiny, garbników, asparginy i aminokwasów pozwala na sporządzanie maści łagodzących buł i obrzęki.

Odkrycie, które zmieniło podejście do żywokostu lekarskiego

Doustne przyjmowanie wyciągów z żywokostu lekarskiego działa ściągająco i regenerująco na błony śluzowe żołądka i jelit. Zahamowane zostają mikrokrwawienia z naczyń włosowatych w przewodzie pokarmowym. Następuje również przyspieszenie regeneracji ubytków kostnych po złamaniach. Bardzo korzystnych skutków działania tej leczniczej rośliny jest znacznie więcej, tyle tylko, że nad tym wszystkim unosi się cień wykrytych toksycznych alkaloidów.

Alkaloidy pirolizydynowe występują w ilości nie większej niż 0,32%. Wewnętrznie wolno zażyć nie więcej niż 1µg tej substancji na dobę, a graniczna dawka do użytku zewnętrznego wynosi ok. 100 µg na dobę. Wyższe dawki, wewnętrzne stosowanie albo długotrwałe. Może doprowadzić do uszkodzenia wątroby.

Działania uboczne żywokostu

Alkaloidy pirolizydynowe wpływają negatywnie na wątrobę. Uszkadzają miąższ wątroby, powodują ogniskowe zwłóknienia, przerost tkanki i ostatecznie marskość wątroby. Organ staje się podatny na inne czynniki chorobotwórcze i z czasem dochodzi często do zmian nowotworowych wątroby. Podobne uszkodzenia mogą się pojawić również w płucach.

Wspomniane alkaloidy działają mocno skutecznie, ale nie gwałtownie toksycznie. Początkowo nic się nie dzieje, pacjent niczego złego nie odczuwa. Jest to działanie długotrwałe. Objawy działań ubocznych żywokostu lekarskiego nie występują więc po jednorazowym zażyciu dawki preparatu, ale dopiero po długotrwałym stosowaniu. Jeżeli wątroba nie zdoła się w międzyczasie zregenerować, objawy uboczne mogą się pojawić, kiedy zioło zostanie znowu zażyte nawet po długiej przerwie.

Jak się uchronić od szkodliwego działania żywokostu?

Odkrycie toksycznych alkaloidów w żywokoście lekarskim zmieniło ocenę tej znanej od wieków rośliny leczniczej. W Polsce wprowadzono zakaz stosowania i produkowania preparatów zawierających w swym składzie żywokost. W niektórych krajach, między innymi w Niemczech, wstrzymano stosowanie i produkcję preparatów do użytku wewnętrznego, natomiast dozwolone są działające zewnętrznie. Według obecnej wiedzy, te alkaloidy nie są wchłaniane przez skórę.

Aby uniknąć działań ubocznych żywokostu lekarskiego, nie trzeba całkowicie z niego rezygnować. Nie należy tylko w żadnym wypadku spożywać ziela w formie sałatki, ponieważ substancje toksyczne trafią przez żołądek do wątroby. Odstawić trzeba też herbatki z żywokostu. U kobiet w ciąży i karmiących działanie uboczne żywokostu może być nasilone. W najgorszym przypadku może dojść do zatrucia dziecka.

Działanie zewnętrzne, na przykład w postaci maści, jest z reguły bezpieczne, jako że alkaloidy pirolizydynowe nie wnikają przez skórę. Nie należy jednak takiej maści nanosić na otwarte rany. Zasadniczo nie powinno się preparatów z żywokostu lekarskiego, nawet do użytku zewnętrznego, wyrabiać we własnym zakresie. Nie wiadomo, bez odpowiednich analiz, jakie jest stężenie alkaloidów, które w różnych roślinach może być zmienne.

Uwaga: Powyższe informacje w żadnym stopniu nie zastępują profesjonalnej porady i badań wykształconych i doświadczonych lekarzy. Nigdy nie wolno samemu diagnozować choroby i na własną rękę stosować preparaty z żywokostu lekarskiego, jak również z innych ziół.