Jakie podpory pod pnącza?

Jakich podpór potrzebują rośliny pnące?

Pnącza posługują się rożnymi technikami, aby ich długie i wiotkie łodygi mogły osiągać bardzo znaczne czasem wysokości. Często występują w lasach tropikalnych, gdzie wykorzystując drzewa jako podpory wydostają się z cienia koron do słońca. Zamiast tracić energię na budowę grubych, stabilnych pni, rośliny pnące postawiły na swój wzrost na długość. Niektóre przyczepiają się do ściany, inne owijają się wokół podpór niczym liny. 

Pomiędzy belkami znajdują się kraty, na których rozrastają się pnącza. 

Pnącza czepne – w naturze zaczepiają się na podporach przy pomocy kolców, cierni, czepnych korzeni przybyszowych albo specjalnie zmodyfikowanych pędów bocznych. Dla takich roślin nadają się podpory z poziomo ustawionymi łatami z drewna, prętami albo linami. Odstępy między poszczególnymi stopniami powinny wynosić około 40 cm. Kupując podpory dla ogrodowych pnączy, trzeba zwracać uwagę na odpowiednią liczbę poziomych szczebli.

Do tej grupy roślin należą m.in. róże pnące, jaśmin nagokwiatowy (Jasminum nudiflorum) o żółtych kwiatach, kolcowój pospolity (Lycium barbarum), bugenwilla. Takie rośliny jak przykładowo klematis, kolcowój albo tunbergia oskrzydlona wykorzystują specjalnie przystosowane do tego części liści i pędów, aby spiralnie nawijać się podpory. Preferują przy tym kraty, których szczeble mają niezbyt dużą średnicę.

Krata stanowi najprostszą osłonę składającą się z ramy wypełnionej kratownicą.

Można powiedzieć, że obowiązuje zasada: wszystko, co nie jest grubsze od ołówka – czyli ma średnicę do około 7 mm – może być przez te pnącza łatwo owinięte. Na bardziej masywnych rusztowaniach trzeba często stosować dodatkowe podwiązywanie. Dobrze sprawdzają się w roli podpór pod te pnącza na przykład budowlane kraty ze stali konstrukcyjnej albo druciane siatki podobne do kratownic.      

Pnącza wijące się – główna oś pędu wykonuje podczas wzrostu ruchy okrężne, a łodyga spiralnie owija się wokół podpory. Rośliny wspinają się po poziomych i pionowych elementach. Należy do nich glicynia, niektóre gatunki wiciokrzewu, chmiel oraz jednoroczne wilce. Materiał na podpory nie powinien być zbyt gładki; na szorstkich powierzchniach łatwiej jest się wspinać.

Pnącza niewymagające podpór – te rośliny nie potrzebują specjalnych konstrukcji pomocniczych, są w stanie samodzielnie zdobywać mury i ściany. Do roślin „samopnących” należy bluszcz, winobluszcz trójklapowy (Parthenocissus tricuspitata) oraz hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris). Młode rośliny z tej grupy trzeba jednak na początku mocować do ścian i innych podpór.  

Osłony ogrodowe - trejaże, pergole, kraty i inne - pełnią różne funkcje. Stanowią nie tylko ozdoby eksponujace rośliny pnące, lecz także dzielą ogród na strefy oraz osłaniają nieatrakcyjne miejsca. Kompostownik czy śmietnik to elementy, które warto zasłonić. Można obok nich postawić na przykład kratę porośniętą pnączem. Kraty i ścianki oplecione pnączami mogą również oddzielać od siebie poszczególne strefy, np. ogród rekreacyjny od użytkowego warzywnika. Kraty mogą również osłaniać od wiatru, słońca oraz wzroku przechodniów.

Pergola, trejaż czy krata?

Krata stanowi najprostszą osłonę składającą się z ramy wypełnionej kratownicą. Może być umocowana do ściany budynku lub stanowić samodzielną konstrukcję osadzoną na fundamentach.

Trejaż składa się z szeregu słupów połączonych u góry belkami poprzecznymi. Pomiędzy belkami znajdują się kraty, na których rozrastają się pnącza. 

Pergola to najbardziej skomplikowana konstrukcja. Składa się z rzędów słupów połączonych prześwitującym zadaszeniem. Jest to konstrukcja prostsza i lżejsza od altany, gdyż składa się tylko z ażurowego dachu na podporach. Jej zadaszenie tworzą rośliny pnące oparte o belkowanie. Pergola może utworzyć zadaszony roślinami tunel lub ścieżkę. Może też stanowić rodzaj altanki - idealnego miejsca relaksu. Pergole mogą być wolnostojące lub przymocowane jedną ścianką do budynku, z dachem prostym lub łukowatym. Pergola opierająca się o budynek nie tylko zdobi, lecz stanowi bardzo mocną konstrukcję. Grunt wewnątrz pergoli z reguły obsiewa się trawą. Jeśli chcemy, aby pergola pełniła funkcję altanki rekreacyjnej, warto utwardzić nawierzchnię. Nie zaleca się budowania podłogi drewnianej, która szybko ulegnie zniszczeniu. Najlepszą nawierzchnią będzie żwir, naturalny kamień, kostka albo ażurowy beton wypełniony trawą.

Pergola to najbardziej skomplikowana konstrukcja. Składa się z rzędów słupów połączonych ażurowym zadaszeniem.

Stabilność konstrukcji osłon ogrodowych

Planując osłony ogrodowe, należy wziąć pod uwagę ich obciążenie. Osłony będą utrzymywały rośliny pnące i będą narażone na działanie wiatru. Ciężar roślin zwiększy się po deszczu oraz zimą, gdy obsypie je śnieg. Biorąc pod uwagę te obciążenia, należy budować osłony z materiałów trwałych, jak drewno lub metal, starannie przymocowanych do podłoża. Słupy pionowe podtrzymujące elementy poziome muszą być sztywno osadzone w podłożu, aby nie były narażone na przewrócenie się. Najlepiej osadzić słupy w betonowych stopach fundamentowych. Jako pionowe podpory można zastosować słupy drewniane, murki z cegieł lub kamieni, z metalowych rur albo zespawane z kątowników.

Stabilność konstrukcji ma szczególne znaczenie w przypadku dużych pergol, które będą nosiły znaczny ciężar. Podstawa dużych pergol musi być wzmocniona fundamentem. Pionowe słupy mocuje się do fundamentu przy pomocy kotw ze stali nierdzewnej. Słupy w rzędzie są łączone belkami poprzecznymi, które powinny być mocowane do słupów na wpust, przy użyciu materiałów ze stali nierdzewnej. Dodatkowo duże pergole powinny posiadać odciągi, czyli ukośne listwy łączące słupy z poziomymi belkami. Odciąg usztywnia konstrukcję i nadaje pergoli atrakcyjny wygląd.

Planując osłony ogrodowe, należy wziąć pod uwagę ich obciążenie.

Osłony są narażone na działanie warunków atmosferycznych, dlatego powinny być odpowiednio przygotowane. Elementy drewniane powinny być zaimpregnowane. Elementy metalowe powinny być ocynkowane, wykonane ze stopów nierdzewnych lub pokryte powłoką antykorozyjną. Przed zimą, po opadnięciu liści, należy zbadać stan osłon i zakonserwować je, jeśli tego wymagają.

Trejaże i kraty dla lekkich kwiatów

Trejaże i kraty nadają się jako podpory dla mniejszych i lekkich roślin:

• róż piennych,
• pachnącego groszku (ozdobna roślina jednoroczna, która osiąga niewielkie rozmiary),
• klematisu (popularne pnącze kwitnące),
• powojników (delikatne rośliny, które powinny być chronione przed wiatrem),
• rdestu (wieloletnie pnącze, łatwe w uprawie).

Pergole idealne dla winorośli lub wiciokrzewów

Pergole stanowią z reguły mocne konstrukcje, które uniosą nawet ciężkie, owocujące rośliny. Planując budowę pergoli, należy wziąć pod uwagę ciężar roślin, które będą ją porastać. Mogą to być: 

• winorośle - z uwagi na ciężar owoców wymagają silnej konstrukcji i solidnych słupów. Winorośle należy co roku zasilać obornikiem,
• winobluszcz (tzw. dzikie wino) - rośnie bardzo szybko, dlatego dobrze nadaje się do obsadzenia pergoli, która nie wygląda estetycznie. Jest to roślina łatwa w uprawie,
• wiciokrzewy - odznaczają się długim okresem kwitnienia i dużą ilością odmian. Nadają się do różnego rodzaju pergol,
• glicynie - tworzą na pergolach piękne efekty dekoracyjne. Są to rośliny wymagające troskliwej pielęgnacji.

Przeczytaj również: Tunbergia – popularne gatunki i odmiany