Lulek czarny

Nazwa i pochodzenie

Lulek czarny jest jednoroczną albo dwuletnią rośliną zielną z rodziny psiankowatych. Jak to zwykle w tej rodzinie bywa, również lulek czarny zawiera szkodliwe alkaloidy. Mało tego, śmiertelnie trujące są wszystkie jego części, a szczególnie korzeń i nasiona. Nazwa rodzajowa Hyoscyamus pochodzi od greckiego słowa “hyos” (ύος) = „świnia” oraz “kyamos” (κυαμοσ) = „fasola” i znaczy tyle, co „świńska fasola”. Jest to nawiązanie do tradycyjnego przekonania, że roślina nie jest szkodliwa dla świń. Epitet gatunkowy niger = czarny wynika z ciemnego zabarwienia środka kwiatu oraz żyłkowania płatków. Lulek czarny jest rozpowszechniony w Eurazji i Afryce – od Skandynawii do północnej Afryki i Indii. W Polsce występuje jako archeofit, czyli gatunek, który przybył tutaj w bardzo dawnych czasach.

Jak wygląda lulek czarny?

Lulek czarny dorasta zwykle 30 do 60 cm wysokości, a w szczególnie korzystnych warunkach nawet do 170 cm. Korzeń jest wrzecionowaty, u góry zgrubiały, miękki, czasem gąbczasty. W pierwszym roku roślina tworzy tylko rozetę eliptycznych, zaostrzonych, ogonkowych liści. Wyprostowane i grube (1,5-2 cm u podstawy) łodygi wyrastają w drugim roku. Liście łodygowe są mniejsze od odziomkowych i siedzące. Z wierzchu ciemnozielone, od dołu szarawe, jaśniejsze. Są podłużniejajowate i grubo, zatokowo powcinane. Liście, podobnie jak cała roślina, nieprzyjemnie pachną.

Kwiaty i owoce lulka czarnego

Od czerwca do października pojawiają się w kątach liści lejkowate kwiaty. Mają brudnożółtawy kolor z siatkowanym, fioletowym żyłkowaniem i purpurowofioletową plamką w środku. Korona jest pięciopłatkowa, z zewnątrz owłosiona. Pręciki są nierówne: dwa krótsze i trzy dłuższe z fioletowymi pylnikami. Owocem lulka czarnego jest torebka bardzo drobnymi nasionami. Są podobne do maku, jest ich do 500 w torebce.

Uwaga! Trujące substancje!

Lulek czarny zawiera we wszystkich częściach rośliny śmiertelnie trujące substancje. Dla dziecka niebezpieczne jest spożycie już kilkunastu nasion! Narkotycznie i halucynogennie działające nasiona lulka czarnego do XVII wieku były dodawane do piwa, aby zwiększyć jego działanie. Bardzo możliwe, że nazwa miasta Pilzno (po niemiecku Pilsen), znanego z piwa Pilsner Urquell, ma związek z „Bilsenkraut” = „lulek czarny”.