Kalarepa – właściwości, uprawa i zastosowanie

Może być ona okrągła, lekko spłaszczona albo eliptyczna i ma średnicę dochodzącą do 20 cm. Jest delikatna w smaku i soczysta. Przypomina smakiem zwykłą kapustę, ale bez goryczki.

Pierwsze wzmianki o kalarepie w Europie Północnej pochodzą z 1554 r. W Starożytnym Rzymie znana była pod nazwą „caulorapa”, skąd pewnie wywodzi się polska nazwa. Nawiasem mówiąc, największym producentem i zarazem konsumentem kalarepy są obecnie Niemcy.

Kalarepa jest produktem niskokalorycznym – w 100 gramach zawiera tylko 41,7 kcal. Dzięki wysokiej zawartości witaminy C nazywana bywa „cytryną Północy”.

W zależności od zawartości naturalnych barwników (antocyjanów) bulwa kalarepy bywa biała, zielona, niebieskofioletowa albo czerwonawa, co nie ma jednak żadnego wpływu na jej smak. Kalarepa jest bogata w witaminy A, B1, B2, B3, B6, C. Zawiera fosfor, wapń, magnez, selen, kobalt, żelazo, sód, potas, a także kwas foliowy, pantotenowy i szczawiowy. W składzie kalarepy można znaleźć też dużą liczbę protein, enzymów, włókien oraz fruktozę, glukozę i związki siarki.

Kalarepa jest produktem niskokalorycznym – w 100 gramach zawiera tylko 41,7 kcal. Dzięki wysokiej zawartości witaminy C nazywana bywa „cytryną Północy”.

Jak wykorzystać kalarepę?

Główne wykorzystanie tego warzywa ma niewątpliwie miejsce w kuchni. Kalarepa może stanowić samodzielną potrawę, albo być dodatkiem różnego rodzaju sałatek warzywnych. Kalarepowe paski z dodatkiem sosu z jogurtem albo śmietaną mogą zastąpić niezdrowe, słone przekąski z torebki. Kalarepa sprawdza się też jako potrawa na ciepło. Dodaje się ją na przykład do zup albo lecza.

Chociaż jest bardzo zdrowa, to jej smak nie każdemu odpowiada. Zwłaszcza wśród dzieci cieszy się kalarepa z powodu swego bardzo kapuścianego smaku raczej umiarkowanym powodzeniem. Dlatego też wykorzystuje się ją przede wszystkim w formie dodatku do różnych potraw.

Wysoka zawartość w kalarepie licznych witamin, minerałów i pożytecznych związków chemicznych sprawia, że jest ona nie tylko smacznym warzywem w kuchni, ale i cennym środkiem leczniczym.

Kalarepowe paski z dodatkiem sosu z jogurtem albo śmietaną mogą zastąpić niezdrowe, słone przekąski z torebki.

Nowoczesne badania medyczne potwierdzają prewencyjne działanie kalarepy na rozwój niektórych typów nowotworów, m.in. piersi.

Składniki kalarepy wykazują działanie oczyszczające organizmu i chronią naczynia krwionośne przed odkładaniem się „złego cholesterolu”. Spożywanie kalarepy chroni przed arteriosklerozą, wzmacnia serce i normalizuje ciśnienie krwi.

Niska kaloryczność potraw z kalarepy sprawia, że mogą ją wykorzystać osoby cierpiące na otyłość. W medycynie alternatywnej natomiast, kalarepa wykorzystywana jest do leczenia astmy i gruźlicy płuc. Świeży sok łagodzi kaszel, pomaga przy dolegliwościach śledziony i nerek, anemii, stanach zapalnych w ustach.

Kalarepa – jakie ma odmiany?

Odmiany kalarepy różnią się od siebie kolorem oraz czasem uprawy. Obecnie znanych jest około 40 odmian kalarepy białej i kilkanaście niebieskiej. Jeśli nie w Polsce, to na pewno u naszych zachodnich sąsiadów. Kalarepa uchodzi bowiem za typowo niemieckie warzywo. Niemiecka nazwa „Kohlrabi” została przejęta przez wiele języków, m.in. angielski, szwedzki, rosyjski. Wiele odmian kalarepy jest znanych i lubianych już od ponad wieku. Tworzenie nowych odmian ma na celu przede wszystkim utrwalenie i rozwinięcie takich pożądanych cech rośliny, jak: wysokie zbiory, mała skłonność bulwy do zdrewniania, szybki przyrost. Oto niektóre odmiany kalarepy:

Odmiany białe

• ‘Delikates’ – nadaje się do uprawy letniej i jesiennej; jest skłonna do zdrewnienia, jeśli zbyt długo pozostaje na grządce.
• ‘Kossak’ – duże bulwy, stosunkowo późne zbiory.
• ‘Korist’ – współczesna odmiana, bardzo wymagająca.
• ‘Lanro’ – odmiana wczesna, im szybszy wzrost, tym delikatniejszy miąższ bulwy.
• ‘Wiedeńska Biała’ – bardzo smaczna, ale bardzo wrażliwa na niskie temperatury, ma skłonność do drewnienia.

Odmiany niebieskie

• ‘Azur Star’ – wczesna uprawa pod folią, także letnia i jesienna w ogrodzie.
• ‘Blaro’ – uprawa wczesna od marca, odporna na chłód.
• ‘Niebieska Masłowa’ – odporna na zdrewnienie, długo zachowuje dobry smak.
• ‘Alka’ – ma kruchy i soczysty miąższ, można ją długo przechowywać.

Odmiany jasnozielone

• ‘Dvorsky’ego’ – delikatny i soczysty miąższ, wczesna uprawa, krótki okres wegetacji.
• ‘Titan’ – duże bulwy, odpoznana zdrewnienie.
• ‘Gabi’ – kuliste bulwy, smaczny i delikatny miąższ, odmiana wczesna.

Samodzielna uprawa kalarepy: gleba, sadzenie, pielęgnacja

Kalarepa rośnie we wszystkich regionach o umiarkowanych warunkach klimatycznych. W Europie Środkowej i Zachodniej daje dobre plony na słonecznych stanowiskach. O ile w młodym wieku potrzebuje dostatecznie dużo ciepła, to jesienią wystarczą jej znacznie niższe temperatury do dojrzewania. Odpowiada jej każdy rodzaj świeżej i żyznej gleby; pod tym względem nie jest specjalnie wymagająca. Większe wahania wilgoci, jak na przykład ulewne deszcze po okresie suszy, mogą powodować pękanie bulw. Dlatego też kalarepa powinna być regularnie podlewana od siewu aż do zbiorów.

Odmiany kalarepy różnią się od siebie kolorem oraz czasem uprawy. Obecnie znanych jest około 40 odmian kalarepy białej i kilkanaście niebieskiej.

Małe dawki nawozu w okresie wzrostu lepiej służą roślinie, niż jednorazowa, chociaż duża dawka. Najlepiej jest zaopatrzyć glebę już jesienią w odpowiednią porcję kompostu. Wówczas w zasadzie wystarczy kalarepie środków odżywczych aż do zbiorów i nie trzeba jej dodatkowo nawozić.

Pora wysiewu nasion kalarepy zależy od tego, czy zbiór będzie wczesny, średnio wczesny, czy późny. W pierwszym przypadku nasiona wysiewa w inspekcie już w połowie lutego. Przeniesienie na zagony i sadzenie odbywa się wtedy w połowie kwietnia. Na zbiór letni wysiew odbywa się na początku kwietnia, a sadzenie w maju i czerwcu. Późne odmiany na zbiór jesienny wysiewa się w czerwcu i przenosi do gruntu w sierpniu.

Pielęgnowanie polega na spulchnianiu gleby wokół sadzonek kalarepy i usuwaniu chwastów.

Problemy w uprawie kalarepy

Warunkiem dobrych zbiorów kalarepy i wysokiej jakości jej bulw jest zapewnienie odpowiednich warunków wzrostu w całym okresie uprawy. Ważne jest utrzymanie odpowiedniej wilgotności gleby, ponieważ wysoka temperatura i susza sprzyjają drewnieniu bulw. Im bardziej regularnie będzie utrzymywana wilgoć w glebie, tym delikatniejszy będzie miąższ kalarepy.

Warunkiem dobrych zbiorów kalarepy i wysokiej jakości jej bulw jest zapewnienie odpowiednich warunków wzrostu w całym okresie uprawy.

Mimo właściwego nawożenia i podlewania, w uprawie kalarepy mogą pojawić się problemy różnej natury. Oto kilka przykładów:

Zniekształcenie bulwy: normalny, kulisty kształt bulwy zmienia się w „butelkowaty”. Przyczyną są niskie temperatury, które stymulują roślinę do rozpoczęcia kwitnienia.

Uszkodzenie liści przez ptaki lub zające: szkody mogą wyrządzać gołębie albo zające. Tego rodzaju niebezpieczeństwo jest uwarunkowane lokalnie.

Mączniak rzekomy: choroba grzybowa liści. Na górnej ich stronie pojawiają się plamy, a na dole biały nalot grzybni. Zwalczanie polega na oprysku odpowiednim preparatem.

Czerń krzyżowych: na liściach pojawiają się okrągławe plamy. Choroba grzybowa występująca zwykle jesienią. Konieczny jest oprysk.

Biała rdza: choroba grzybowa. Pojawia się żółknięcie liści, na których powstają białe wzniesienia z zarodnikami grzyba. W chłodnych i wilgotnych warunkach może doprowadzić do zniszczenia uprawy.

Pchełki ziemne: małe, o długości do 4 mm skaczące chrząszcze, należące do różnych gatunków. Wygryzają w liściach otwory. Szkodniki kochają suszę.

Bielinek kapustnik: szkody wyrządzają żerujące na kalarepie gąsienice. Jeden z najgroźniejszych szkodników. Bez oprysku może całkowicie zniszczyć uprawę.

Mszyca kapuściana: małe owady żywiące się sokiem roślin. Opanowane liście żółkną i usychają. Konieczny oprysk insektycydem.

Ślimaki: problem polega na żerowaniu ślimaków na bulwach. Uszkodzona kalarepa szybko brązowieje. W ciągu dnia, ze względu na suche warunki, ślimaki kryją się i są niewidoczne. Aby stwierdzić ich występowanie trzeba kontrolę przeprowadzić wieczorem, po zachodzie słońca. Zagrożenie uprawy zależy od warunków pogodowych. Wilgoć sprzyja tym szkodnikom.